کوددهی یونجه

کوددهی یونجه

 کوددهی یونجه (روش دستپاش) در سال اول و پیش از کشت، کود با خاك مخلوط می‌شود ولی در سال‌هاي بعد در زمان مناسب در سطح مزرعه توزیع و با دندانه با خاك مخلوط شود. در صورتی که کشت خطی انجام شود، کوددهی یونجه را به دو روش دست‌پاش و نوار مصرف نمود. در مزارعی که قدرت تثبیت فسفر در آن‌ها کم است میتوان ازهر دو روش استفاده نمود ولی در خاك هاي آهکی و همچنین خاك هایی که قدرت تثبیت فسفر زیادي دارند، بهتر است کود فسفره را به صورت نواري و در بین ردیف به فاصله چند سانتیمتر از خطوط کشت مصرف نمود.

زمان مصرف کودهاي شیمیایی

در خصوص کوددهی یونجه در سال اول باید همه کودهاي شیمیایی پیش از کشت مصرف شده و به زیر خاك بروند. کود آلی در صورتیکه پوسیده باشد پیش از کشت توزیع و با خاك مخلوط می‌شود، اما در حالتی که به درستی پوسیده نشده باشد بهتر است در پاییز سال پیش از کشت با خاك مخلوط شود. در صورت نیاز به مصرف کودهاي پتاسه در خاك‌هاي سبک و یا در هر خاکی که غلظت پتاسیم قابل استفاده در آن کمتر از 300 میلی‌گرم در کیلوگرم خاك بود بهتر است آن را در دو نوبت به ترتیب بعد از چین اول و همچنین در میانه مرداد ماه بعد از برداشت مصرف کرد.

توصیه‌ها در مورد میزان مصرف کودهاي شیمیایی بر اساس آزمون خاك

عوامل گوناگونی بر روي نیاز کودي گیاه یونجه تأثیر دارد که مهمترین این عوامل عبارتند از: ویژگی‌هاي خاك و میزان عناصر غذایی موجود در آن، شرایط اقلیمی، مقدار عناصر غذایی برداشت شده توسط گیاه و روش مدیریت. هریک از این عوامل فوق می‌توانند در میزان کودهاي نیازمند مؤثر باشند. با توجه به اینکه میزان عناصر غذایی خاك یکی از مهمترین عوامل در تعیین نیاز غذایی محسوب می‌شود، بهتر است هرساله پیش از مصرف کودها از خاك مزرعه یونجه، نمونه خاك تهیه و تجزیه‌هاي لازم براي تعیین عناصر غذایی خاك انجام شود.

تلقیح بذر یونجه

باکتري ریزوبیوم در ریشه‌هاي یونجه گره‌هایی را ایجاد می‌کند که به باکتري امکان تثبیت نیتروژن و تبدیل نیتروژن اتمسفري را به شکل قابل استفاده براي گیاهان فراهم می‌آورند. هرچند بسیاري از مزارع داراي جمعیت‌هایی از باکتري ریزوبیوم هستند که از زراعت‌هاي پیشی یونجه در آنجا باقی‌مانده است، اما ممکن است که میزان جمعیت‌هاي باکتریایی ذکر شده براي شروع تثبیت نیتروژن در مزرعه جدید یونجه کافی نباشد. براي اطمینان از حضور باکتري مرتبط، بایستی از بذور پیش تلقیح شده استفاده نمود و یا بذور را با استفاده از مایه تلقیح Rhizobium meliloti که مخصوص یونجه است تیمار نمود. امروزه مایه تلقیح به شکل تجاري موجود است. چون شکل تجاري مایه تلقیح افزون بر مایه باکتریایی، داراي مواد افزودنی دیگري نیز هستند. در صورتی که شکل تجاري آن در دسترس زارعین نباشد، می‌توان آن را به صورت ترکیبی تهیه نمود. براي تلقیح باکتري بایستی بذور را در همان روز کاشت، در یک ظرف بزرگ ریخته و مقدار توصیه شده از مایه تلقیح را به اندازه وارد نمود. همچنین عمل تلقیح باید در محل سایه انجام گیرد. به مخلوط بذر و مایه تلقیح بایستی به میزان کافی آب قند 10 تا 20 درصد اضافه نمود و سپس آن ها را به خوبی مخلوط کرد تا تمامی بذرها به طور مساوي با مایه تلقیح آغشته شوند. سپس چندین دقیقه باید بذرها را در هواي آزاد قرار داد تا خشک شوند. پیشنهاد می‌شود که محلول داراي مایه تلقیح به صورت تدریجی به توده بذري اضافه شود تا مقدار بیشتر از حد به بذرها نچسبد. بایستی توجه داشت که مایه تلقیح در بسته‌بندي عایق به نور و دربسته قرار داشته و دور از حرارت و تابش آفتاب نگهداري شود تا خشک نشود. توصیه می‌شود که کاشت یونجه تلقیح شده نیز در ساعات نخستین صبح و یا در هنگام عصر، زمانی که تابش آفتاب در کمترین میزان خود بوده و دماي هوا نیز کمتر است انجام شود. تقویم کوددهی یونجه در جدول زیر ارائه شده است

تقویم کوددهی یونجه

	پیش از کشت	پس از چین‌برداري	محلول‌پاشی
کود نیتروژنه	50 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره
کود فسفره	100 درصد توصیه ترجیحاً به صورت نواري
کود پتاسه	مصرف بر اساس توصیه	سرك کلرور پتاسیم در اراضی غیرشور
عناصر ریزمغذي	مصرف بر اساس توصیه		پنج در هزار پیش از گل دهی
کود آلی کود زیستی	مصرف بر اساس توصیه بذرمال

توصیه‌هایی در خصوص کوددهی در یونجه

• یک مزرعه مناسب براي کاشت یونجه باید داراي خاکی با بافت لوم- شنی یا لوم -رسی با تهویه و زهکشی مناسب، عمقی بیش از یک متر، واکنش (pH) در حدود 6/5 تا 7/5 و EC کمتر از 2 دسی‌زیمنس بر متر باشد. کشت یونجه در خاك هایی که سطح آب زیرزمینی کمتر از یک متر است توصیه نمی‌شود.
• با توجه به نیاز آبی زیاد یونجه، وجود منابع آبی مناسب نیز از عوامل مهم در انتخاب محل کاشت است.
• لازم است که پیش از کاشت بذور یونجه با مایه تلقیح Rhizobium meliloti تلقیح شده و سپس کشت شوند تا عمل همزیستی و تثبیت نیتروژن به صورت موفقیت آمیزي انجام شود.
• با توجه به میزان پایین کربن آلی و در پی آن مقادیر اندك نیتروژن خاك، مصرف این عنصر در بیشتر خاك‌هاي کشور ضروري است.
• در بین کودهاي نیتروژنه استفاده از نیترات آمونیوم باعث افزایش کارایی مصرف نیتروژن در گیاه می شود و توان تثبیت نیز افزایش می‌یابد و استفاده از آن بر دیگر کودها برتري دارد.
• پیش از هنگام کاشت میزان 50 کیلوگرم اوره یا 75 کیلوگرم نیترات آمونیوم در هکتار توصیه می شود. در صورت آغشته کردن بذر یونجه به باکتري هاي تثبیت کننده نیتروژن، افزایش 10 تا 15 کیلوگرم نیتروژن در هکتار درهنگام کشت یونجه کافی خواهد بود.
• حد بحرانی پتاسیم گیاه یونجه 1/75 درصد در ماده خشک گیاه است.
• کمبود پتاسیم در یونجه‌زارها باعث کاهش تراکم محصول می‌شود و رشد ساقه‌ها و ریشه‌ها کم شده و لکه‌هاي کوچک سفید یا زرد رنگ در اطراف برگچه‌ها نمایان می شود. به تدریج بافت‌هاي بین لکه‌ها آغاز به زرد شدن کرده و در برخی موارد حاشیه برگ به رنگ قرمز یا قهوه‌اي درآمده و برگچه‌ها به صورت فنجانی به سمت پایین متمایل می‌شوند و در صورت تشدید کمبود، برگ ها می‌ریزند.
• در خاك‌هاي شور از سولفات پتاسیم و در دیگر خاك ها از کلرور پتاسیم استفاده می‌شود. گیاه یونجه در غلظت 120 تا 140 قسمت در میلیون پتاسیم قابل استفاده در خاك، بهترین رشد را داردکه معادل 50 کیلوگرم در هکتار کود پتاسه خواهد بود. به دلیل نقش مؤثر پتاسیم در افزایش تولید محصول، افزایش مقاومت یونجه در برابر بیماري‌ها، خشکی و سرماي زمستانه، مصرف آن به ویژه در خاك‌هاي آهکی به هنگام کاشت در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصول مؤثر است.
• فسفر باعث گسترش نظام ریشه‌اي گیاه شده و عملکرد را افزایش می‌دهد. استفاده از کودهاي فسفره باعث افزایش مقاومت گیاه نسبت به آفات و بیماري‌ها می شود. در صورتی که گیاه دچار کمبود فسفر شود برگ‌ها به رنگ سبز تیره و یا بنفش درآمده و از نوك آغاز به خشک شدن می‌کنند. همچنین گره‌زایی متوقف شده و احتمال سرمازدگی درگیاه زیاد می‌شود.
• کاربرد 100 تا 200 کیلوگرم در هکتار کود فسفاتی سوپر فسفات تریپل، هنگامی که غلظت فسفر قابل جذب خاك، کمتر از 15 میلی‌گرم در کیلوگرم باشد قابل توصیه است.
• کاربرد 200 تا 300 کیلوگرم در هکتار گوگرد هنگامی که غلظت آن در خاك کمتر از 20 میلی‌گرم در کیلوگرم باشد، توصیه می‌شود.
• نشانه هاي کمبود بور عبارت اند از زردي و یا برنزه اي شدن برگ، که پس از تغییر رنگ مایل به قرمز در راستاي حاشیه برگچه و سطح زیرین جوان‌ترین برگ‌ها به طورکامل توسعه پیدا می‌کند.
• استفاده از سه تا چهار کیلوگرم در هکتار از بور هر سه سال یک بار به طورکلی توصیه می‌شود. بور به صورت اسید بوریک، با 24 درصد بورخالص، به کار می‌رود. بهتر است از کودهاي داراي بور در یونجه‌زارهاي جدید در اوایل پاییز استفاده شود.
• افزودن کودهاي آلی به خاك در کوتاه مدت باعث تأمین بخشی از نیاز غذایی گیاه و افزایش فعالیت میکروبی خاك شده و در درازمدت باعث بهبود خواص فیزیکی خاك می شود. کودهاي حیوانی که به طورکامل پوسیده شده اند را بایستی همزمان با کاشت و یا همزمان با مصرف کودهاي شیمیائی مصرف نمود، چرا که با مصرف زود هنگام این کودها مواد مغذي درون کودهاي حیوانی نیز آبشویی شده و به هدر می‌رود. از این رو مصرف تا 30 تن کود حیوانی پوسیده پیش از کشت یونجه توصیه می‌شود.
• از آنجا که یونجه در مراحل نخستین رشد خود به ویژه در هنگام جوانه‌زنی نسبت به شوري بسیار حساس است، در صورت کشت در خاك‌هاي با شوري کم، لازم است پیش از کشت با انجام آبیاري سنگین شوري را کاهش داده و یا در صورتی که از آب با شوري کم استفاده می‌شود در چند نوبت نخستین آبیاري از آب شیرین استفاده شود.
• افزون بر بالا بودن ارزش غذایی یونجه و نقش آن در تغذیه دام ها، کاشت این گیاه به عنوان کود سبز در دوره‌هاي تناوب زراعی براي تقویت ویژگی‌هاي خاك ضروري است. کشت این نوع گیاهان در خاك‌هاي کشاورزي که در اثر کشت پیوسته جرم مخصوص ظاهري در آن ها افزایش، نفوذپذیري کاهش و سرانجام فشرده شده اند توصیه می‌شود.
• با توجه به طولانی بودن دوره رشد یونجه و برداشت چند چین محصول در سال، تجزیه شیمیایی خاك و گیاه براي شناخت و رفع کمبود عناصر غذایی و کوددهی یونجه ضروري است. مقدار مصرف کودهاي شیمیایی در کوددهی یونجه بستگی به توان عرضه عناصر غذایی خاك، میزان محصول، مرحله رشد و تعداد چین، آب و هوا و مدیریت مصرف دیگر کودها دارد. از این رو پیش از کشت با انجام آزمون خاك بایستی وضعیت حاصلخیزي خاك از نظر درصد مواد آلی، فسفر و پتاسیم مشخص شود تا در صورت نیاز کود لازم به خاك اضافه و مخلوط شود. مصرف فسفر بعد از کشت به صورت سرك به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و براي پتاسیم در صورتی که خاك سبک باشد می‌توان آن را بعد از کشت به سطح خاك اضافه کرد.
• گیاه یونجه از راه هم زیستی با باکتري‌ هاي خانواده ریزوبیوم در صورت فراهم بودن شرایط مناسب، قادر است نیاز نیتروژنه خود را تأمین کند، از این رو از مصرف نیتروژن به جز در آغاز فصل رشد به عنوان شروع کننده (استارتر) باید خودداري شود. به علت امکان همزیستی ریشه یونجه با باکتري‌هاي همزیست تثبیت کننده نیتروژن هوا، مصرف کودهاي نیتروژنی به جز در خاك‌هاي داراي ماده آلی کم به هنگام کاشت و در خاك‌هاي با عملکرد زیاد یونجه و با دوره چندین ساله برداشت به صورت سرك، توصیه نمی‌شود.
• عناصر ریزمغذي به ویژه روي، منگنز، بور و مولیبدن در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصول نقش مهمی دارند. با توجه به سرشت آهکی و تا اندازه‌اي زیاد بودن واکنش بیشتر خاك‌هاي زیرکشت این محصول، کمبود این عناصر غیرمنتظره نیست و از این رو دلیل توجه به مصرف کودهاي داراي عناصر ریزمغذي با توجه به نیاز گیاه در طول دوره رشد ضروري است.