بیماریهای انبه

انواع بیماریهای انبه

بیماری بدشکلی انبه یکی از خطرناکترین بیماریهای انبه در جهان است که برای اولین بار در سال 1891 توسط وات از هند گزارش گردید.

اصطلاح بدشکلی به رشد غیرطبیعی گل آذین انبه اطلاق می‌گردد که در این حالت خسارت بیماری روی میوه شدید بوده به طوریکه تا خسارت 80 درصدی نیز گزارش شده است.

نشانه‌های بیماری

این بیماری باعث بدشکلی شاخه‌های جوان و گل‌آذین شده و بر روی گل‌آذین معمولاً میوه تشکیل نمی‌گردد. بدشکلی در جوانه‌های انتهایی و جانبی شاخه‌ها به صورت کوتاه شدن فاصله میان گره‌ها و ایجاد برگ‌های کوچک و شکننده ظاهر می‌شود. در نتیجه شاخه و گل‌آذین حالت خوشه‌ای پیدا می‌کند. اگر تمام جوانه‌ها آلوده شوند، درخت کوتاه می‌شود. نهال‌های جوان انبه در خزانه نسبت به بیماری حساس‌تر می‌باشند. گل‌آذین‌های بیمار بزرگتر از گل‌آذین‌های طبیعی بوده و مقدار گرده آنها کمتر است. خوشه‌های بیمار سه برابر حالت طبیعی گل تولید کرده و اندازه آنها نصف تا دو برابر اندازه عادی گل‌ها است.

کنه انبه Eriophyes magnifera نیز در منطقه بلوچستان بر روی انبه مشاهده شده است. این کنه معمولاً در مناطقی فعالیت دارد که بیماری فعال است. با توجه به وجود کنه فوق در انبه‌کاری‌های منطقه بلوچستان، بیماری بدشکلی انبه را باید در این منطقه فعال دانست و چه بسا که مقداری از کم محصولی و یا بی محصولی در این منطقه به علت فعالیت این بیماری باشد.

عامل بیماری

بیماری توسط قارچ Fusarium subglutinans ایجاد می‌شود.

کنترل بیماری بدشکلی انبه

قطع سرشاخه های آلوده و سه جوانه چسبیده به آن و سوزاندن آنها در خارج از باغ است. با این روش از میزان ابتلای شاخه‌ها به بیماری در سال بعد کاسته می شود و تکرار آن 3-2 در سال توصیه می‌گردد.

کاشت ارقام متحمل به بیماری نظیر بدوران و ایلاچی

محلول پاشی با نفتالین استیک اسید با دز 200 پی پی ام 2 تا 3 ماه قبل از گلدهی

حذف گل آذین هایی که زود ظاهر می شوند

دفع حشرات با استفاده از سموم دیمتوات یا منوکارپوس یا دیازینون به نسبت 0.1 درصد

برای کنترل آلودگی فوزاریوم نیز استفاده از سم مانکوزب با دز 0.25 درصد یا بنومیل یا کاربندازیم به نسبت 0.1 درصد

بیماری لکه سیاه باکتریایی انبه یکی از مخربترین بیماریهای انبه است که به برگ، ساقه و میوه انبه خسارت می زند.

نشانه‌های بیماری

علائم بیماری بر روی برگ، ساقه و میوه انبه ظاهر می‌گردد و زخم‌های ایجاد شده بر روی میوه از نظر اقتصادی اهمیت بیشتری دارند. اولین علائم بر روی برگ‌ها به صورت لکه‌های آب سوخته کوچک به قطر 3-1 میلی‌متر می‌باشد. این لکه‌ها بزرگ، برجسته، سیاه رنگ و زاویه‌دار بوده و به وسیله رگبرگ‌های برگ محدود شده و اطراف آنها را هاله زرد رنگ احاطه می‌کند سپس زخم‌ها به یکدیگر پیوسته و نواحی نکرونیک بزرگی را تشکیل می‌دهند. لکه‌های مسن خشک شده و به رنگ سفید تا خاکستری در آمده و شکاف برمی‌دارند. زخم‌های روی ساقه به صورت شانکرهای سیاه رنگ با شکاف طولی بوده که ترشحات صمغی باکتری از آن خارج می‌شود. زخم های روی میوه به صورت نقاط آب سوخته و سیاه رنگ به قطر 15-1 میلی‌متر در اطراف عدسک‌ها و یا منافذ ریز ظاهر شده که با ایجاد ترك و صمغ از آنها خارج می‌گردد. آلودگی تا عمق 18-5 میلی‌متر درون بافت میوه نیز نفوذ می‌کند.

عامل بیماری

این بیماری توسط باکتری Xanthomonaz campegtris pv. Mangiferae indicae ایجاد می‌شود

روش‌های کنترل

در مناطقی که شدت بیماری بالا است، کاشت ارقام مقاوم به بیماری توصیه می‌گردد. اقدامات زراعی نظیر کاربرد بادشکن برای جلوگیری از ایجاد زخم و حذف شاخه‌های آلوده به کاهش میزان مایه آلودگی در باغ و آلودگی میوه‌ها کمک می‌کند. در زمان احداث باغ‌های جدید از نهال‌های سالم استفاده گردد. چونکه باکتری فقط در مسافت‌های کوتاه توسط جریان باد بین درختان پخش می‌شود و انتشار آن در مسافت‌های طولانی اغلب توسط گیاهان آلوده صورت می‌گیرد.

سمپاشی با ترکیبات مسی مانند اکسی‌کلرورمس به میزان 2.5 در هزار یا باویستین با نسبت یک در هزار در فصول بارانی  توصیه می‌‌گردد. تعداد دفعات سمپاشی بر اساس شرایط محیطی، حساسیت رقم و زمان میوه‌دهی متغیر است. در ارقام انبه زودرس و مقاوم به بیماری فقط 3-2 بار سمپاشی در فصل بارندگی توصیه می‌شود. در حالیکه در ارقام دیررس و حساس، هر دو هفته یک ‌بار بیماری سمپاشی صورت می‌گیرد.

آنتراکنوز یا بلایت شکوفه از مهمترین بیماری‌های انبه در مناطق مرطوب است و در تمام مناطق انبه‌کاری جهان وجود دارد. بیماری خسارت زیادی به گل‌آذین، برگ و میوه وارد می‌نماید. میوه‌ها در تمام طول دوره رشد خود می‌توانند مورد حمله قرار گیرند. میوه‌های جوان در اثر حمله بیمارگر خسارت شدیدی دیده و به شدت ریزش می‌کنند اما آلودگی اصلی پس از برداشت محصول و در مرحله رسیدن مشاهده می‌شود.. بیماری در استان هرمزگان و از شهرستان‌های میناب، رودان، جاسک، حاجی آباد و دهستان سیاهو مشاهده گردیده است. اهمیت بیماری در مناطق خشک و بر روی شاخه از خسارت وارده به میوه مهم تر است. بیماری در شرایط حاد موجب تخریب کامل باغ‌های جدید می‌شود.

نشانه‌های بیماری

علائم اولیه بیماری بر روی برگ‌ها به صورت لکه‌های کوچک قهوه‌ای تیره رنگ ظاهر می‌شود که بعداً لکه‌ها، زخم‌هایی نامنظم به قطر کمتر از یک سانتی‌متر را تشکیل می دهند. مرکز زخم‌های مسن خشکیده و ریزش نموده، برگ‌ها سوراخ و پاره می‌‌شوند. این لکه‌ها همانند لکه‌های ایجاد شده توسط بیماری لکه سیاه باکتریایی انبه برآمده و سیاه رنگ نیستند. بیماری در موارد حاد موجب خشکیدگی سرشاخه‌ها می‌گردد. در گل‌آذین علائم با لکه‌های سیاه رنگ ریز شروع شده که به تدریج این لکه‌ها به هم پیوسته و در نهایت پژمردگی و سوختگی گل‌ها را موجب می‌گردد. میوه‌های انبه کوچک و ریز می‌شوند. کلیه گل‌های روی گل‌آذین مورد حمله بیماری قرار می‌گیرند. در میوه‌های سبز لکه‌های ریز قهوه‌‌ای ایجاد شده که پس از برداشت نیز توسعه می‌یابند. علائم بسیار مشخص روی میوه‌های رسیده تشکیل لکه‌های قهوه‌ای تیره متمایل به سیاه نامنظم است که در هر نقطه از میوه تشکیل می‌شود و لکه‌های ایجاد شده به میوه ظاهر اشک مانند می‌دهند.

عامل بیماری

بیماری توسط قارچ Colletotrichum gloeosporiodes (Penz.)Penz & Sacc in Penz. ایجاد می‌شود و فرم جنسی آن گونه Glomerella cingulata (Stoneman)Spauld & Schrenk  است که نقش آن در چرخه بیماری تاکنون شناخته نشده است. گونه C. gloeosporiodes Var. minor که کنیدی‌های کوچکتری تولید می‌کند، در استرالیا به عنوان عامل بیماری آنتراکنوز انبه گزارش شده است.

روش‌های کنترل

هرس شاخه های آلوده و سوزاندن آنها و کاربرد قارچکشهای بنومیل و مانکوزب توصیه می‌گردد.

در ژاپن برای جلوگیری از تماس کنیدی‌های قارچ و قطرات باران با اندام‌های گیاهی، به خصوص در زمان گلدهی که همزمان با بارندگیهای فصلی است، با پوشش های پلاستیکی درخت انبه را محافظت می‌کنند. برای این منظور ارتفاع درخت را در حدود 2.4-1.8 متری نگه می‌دارند.

سمپاشی با قارچکش مانکوزب به میزان دو در هزار به صورت هفتگی و در طول مرحله گلدهی و در ادامه به صورت ماهیانه تا زمان برداشت میوه نیز به کار می‌رود.

  اکسی کلرور مس به میزان 5 در هزار می‌تواند بعد از گلدهی به عنوان جایگرین با مانکوزب به کار رود زیرا استفاده از اکسی کلرور مس در مرحله گلدهی موجب گیاه‌سوزی می‌گردد.

سمپاشی بهتر است در زمان باز شدن گل‌ها و یا کمی قبل از آن انجام شود 

ارقام انبه مانند کاریه، کاراباو، فلوریگون، تامی آتکینز و سایگون نسبت به بیماری مقاومت متوسطی دارند.

اگر چه مدیریت خوب باغ می تواند به کنترل بعد از برداشت کمک کند؛ ولی روش‌های دیگر برای کنترل بیماری پس از برداشت محصول به ویژه در زمان انبارداری ضروری است.

یکی از متداول‌ترین روش‌های کنترل بعد از برداشت استفاده از آب داغ است. در این روش درجه حرارت آب نباید از 55 درجه سانتی‌گراد و زمان ضدعفونی از 5 دقیقه تجاوز نماید. وقتی که از آب گرم و قارچ‌کش بنومیل و یا ایمازالیل استفاده می‌شود، دمای آب باید در حدود 52 تا 53 درجه سانتیگراد باشد.

مخلوط قارچ‌کش و آب سرد نیز قابل استفاده می باشد اما تأثیر آن کمتر است.

این بیماری در مناطق گرمسیری نیمکره غربی و استرالیا انتشار دارد. اسکب در باغات تجاری انبه اهمیت اقتصادی ندارد؛ ولی در خزانه‌ها و به دلیل حساسیت درختان جوان اهمیت اقتصادی دارد.

نشانه‌های بیماری

علائم بیماری بر روی برگ، شاخه‌های جوان و میوه ها ظاهر می‌گردد. علائم بیماری در ابتدا به صورت زخمهای گرد تا زاویه‌دار به قطر 2-1 میلی‌متر و به رنگ قهوه‌ای تیره در سطح زیرین برگ‌ها است که با توسعه آلودگی رنگ زخم‌ها به سفید خاکستری با لبه‌های باریک تیره تغییر یافته و قطر آنها به 5 میلی‌متر نیز می‌رسد. آسکوکارپ‌های تیره رنگ در قسمت‌های آلوده تشکیل می‌شود. مشخص‌ترین علائم بیماری بدشکلی برگ‌ها است. زخم بر روی ساقه و میوه نیز به رنگ خاکستری تا قهوه‌ای با حاشیه نامنظم است که بر روی میوه و با افزایش اندازه آن، زخم نیز بزرگ شده و ظاهر چوب پنبه‌ای و ترك خورده به میوه می‌دهد. علائم بر روی میوه مشابه به علائم ایجاد شده توسط بیماری آنتراکنوز است.

عامل بیماری

بیماری اسکاب انبه توسط قارچ Elsinoe mangiferae Bitancourt & Jenkins ایجاد می‌شود. شکل غیرجنسی آن Bitancourt & Jenkins Sphaceloma mangiferae  است

روش‌های کنترل

روش‌های به کار برده شده برای روش‌های کنترل با بیماری آنتراکنوز انبه، این بیماری را نیز کنترل می‌کند.

تاریخچه، انتشار و اهمیت

چندین بیماری از انبه به نام‌های سوختگی، شانکر، گموز، بلایت شاخه، سرخشکیدگی شاخه و صمغ زدگی ساقه (Stem bleeding) به عنوان عوامل ایجاد کننده زوال انبه شناخته شده‌اند.

نشانه‌های بیماری

علائم به صورت زردی بین رگبرگ‌ها، قهوه‌ای شدن حاشیه و نوك برگ‌ها، علائمی شبیه به کمبود عناصر غذایی آهن، منگنز و روی ریزش برگ، مرگ تدریجی سرشاخه‌های جوان و ایجاد کچلی در درخت، کاهش رشد ریشه‌های ثانویه، ترشح مواد صمغی به صورت روشن یا مات از جوانه انتهایی، شاخه‌ها و تنه، تغییر رنگ آوندی و پوسیدگی ریشه است.

روش‌های کنترل

 تقلیل عوامل مستعد کننده بیماری مانند استرس خشکی و کمبود آهن، روی و منگنز در کاهش عارضه تأثیر دارد. 

حذف شاخه‌های آلوده و تیمار قسمت‌های زخم شده با مخلوط بوردو به میزان 50: 5: 5

. همچنين حذف و سوزاندن شاخه‌هاي آلوده و سمپاشي با مخلوط بردو 

استفاده از قارچ‌كش‌هاي سيستميك آليت ،توپسين-ام و دروزال با 3- 2 بار تكرار در فصل رشد درخت

تاریخچه، انتشار و اهمیت

بیماری سفیدك پودری انبه برای اولین بار توسط برتت از روی انبه در برزیل گزارش گردید در میان بیماریهای انبه بیماری سفیدک پودری در حال حاضر در غالب مناطق تولید انبه جهان شیوع دارد. در ایران بیماری از شهرستانهای بندرعباس و میناب استان هرمزگان گزارش گردیده است. سفیدك سطحی انبه یک بیماری مهم بر روی برگ، خوشه و میوه انبه است و موجب کاهش محصول تا میزان 90 درصد نیز می‌گردد.

نشانه‌های بیماری

بیمارگر کلیه بافتهای جوان قسمتهای گلآذین، برگ، خوشه و میوه را آلوده می سازد. پوشش پودری سفید و قهوه ای رنگ قارچ در سطح زیرین، هر دو سطح و یا بخش رویی برگ ایجاد می‌گردد. مقاومت اندام‌ها نسبت به بیماری متفاوت است. به طوری که گلبرگ‌ها نسبت به کاسبرگ‌ها مقاوم‌تر هستند. انشعابات محور اصلی گل آذین در ارقام حساس ممکن است آلوده به پودر سفیدرنگ و در نهایت سیاه رنگ گردند، اما در ارقام مقاوم بخشی از انشعابات فرعی و قسمت انتهایی محور اصلی گل آذین مورد حمله قرار می‌گیرد. خوشه‌های آلوده در واریته‌های حساس ممکن است اصلاً میوه ندهند و یا تعداد کمی میوه تولید کنند که در این صورت میوه‌ها کوچک و گاهی نارس خواهند ماند. در اثر حمله قارچ، سطح میوه‌های جوان ممکن است توسط پوشش سفیدرنگ پوشیده شده و با رشد میوه اپیدرم آنها در محل آلودگی ترك خورده و بافت چوب پنبه ای تشکیل می‌گردد. این میوه‌ها بعد از اینکه به اندازه فندق رسیدند، می‌افتند.

روش‌های کنترل

حساسیت ارقام مختلف انبه نسبت به سفیدك پودری متفاوت است. ارقام زیل، کنت و آلفونسو بسیار حساس، ارقام هادن، گلن، کاریه و کایت نسبتاً حساس و ارقام تامی آتکنیز، سنسیشن و کنسنیگتون نسبت به بیماری حساسیت کمتری دارند.

 محلول‌پاشی با گوگرد و ترکیبات آن ولی در شرایط هوای گرم و نور شدید باعث وارد آمدن خسارت به برگ، میوه‌های جوان و گل‌ها می‌گردد.

دو نوبت سمپاشی، سمپاشی نوبت اول همزمان با تورم جوانه‌های گل و قبل از ظهور گل آذین (نیمه اول بهمن ماه) با استفاده از قارچ‌کش دینوکاپ به میزان یک در هزار به منظور مدیریت توأم بیماری سفیدك پودری انبه و کنه جوانه‌خوار  سمپاشی نوبت دوم به فاصله دو هفته پس از سمپاشی اول با استفاده از قارچ‌کش کالیکسین به میزان یک در هزار انجام می‌گیرد.

اخیراً کاربرد قارچکش هگزاکونازول 5% به نسبت یک در هزار

تاریخچه، انتشار و اهمیت

در میان بیماریهای انبه می توان به لکه سیاه آلترناریایی یا پوسیدگی آلترناریایی اشاره کربیماری لکه سیاه انبه اندام‌های گل، برگ و میوه های رسیده را مورد حمله قرار می‌دهد. از آنتراکنوز انبه نیز مهم‌تر است. بیماری در باغات انبه‌کاری استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان نیز خسارت قابل توجهی را ایجاد می‌نماید.

نشانه‌های بیماری

لکه‌های گرد، کوچک، سیاه رنگ در اطراف عدسک‌ها و محل دم میوه تشکیل می‌شود. به تدریج لکه‌ها رشد کرده و پس از پیوستن آنها به یکدیگر تشکیل یک لکه سیاه بزرگ را می‌دهند که ممکن است نصف سطح میوه را بپوشاند. در شروع آلودگی محل خسارت سخت و محکم شده و بیش از 1 تا 2 میلی‌متر در گوشت میوه نفوذ نمی‌کند؛ ولی با پیشرفت بیماری به درون گوشت میوه محل آلودگی نرم و سیاه رنگ می‌شود. مرکز لکه‌ها فرورفته و اگر میوه‌ها را در شرایط مرطوب قرار دهیم اسپورهای قهوه‌ای متمایل به زیتونی رنگ تشکیل می‌گردد.بیمارگر به برگ‌های انبه نیز حمله نموده و لکه های سیاه رنگ گرد به قطر 1 تا 3 میلی‌متر در سطح زیرین برگ ایجاد می‌کند. همچنین قارچ عامل بیماری به شکوفه‌های گل نیز حمله کرده و سبب کاهش شدید محصول می‌گردد.

عامل بیماری

قارچ Alternaria alternata (Fr.:Fr.) Keissl

روش‌های کنترل

 سه بار سمپاشی با قارچ‌کش‌های محافظتی مانند مانب به میزان 2تا 3 هزار و دو هفته پس از تشکیل میوه با فاصله 10 روز از هم 

یکبار سمپاشی پس از برداشت میوه‌ها با قارچ‌کش‌های ایپرودیون و یا پروکلراز

تاریخچه، انتشار و اهمیت

نماتدهای مختلفی به عنوان عوامل زوال انبه در جهان شناخته شده اند که دامنه فعالیت آنها به مناطق گرم، مرطوب و خاك شنی محدود می‌شود.

نشانه‌های بیماری

نماتدها با نفوذ و تغذیه از ریشه‌های انبه مجموعه‌ای از علائم زوال را روی درخت ایجاد می‌کنند. آلودگی به نماتدها موجب کاهش تعداد ریشه‌های ثانویه و یا ایجاد رشدهای نامنظم نابجا شده و ریشه ها کلفت و کوتاه می‌شوند. علائم قسمت‌های هوایی درخت شامل زردی برگ، علائمی شبیه کمبود عناصر غذایی، قهوه‌ای شدن برگ (به ویژه حاشیه و نوك برگ)، کاهش اندازه برگ، ریزش برگ از نوك و لخت شدن انتهایی شاخه و مرگ شاخه‌ها است. چنان چه زوال در اثر حمله نماتدها باشد، استفاده از کود موجب رفع علائم نمی‌گردد.

نماتد عامل بیماری

گونه‌های مختلفی از نماتدها از ریشه‌های انبه در پاکستان جدا شده اند اما فقط گونه Hemicriconemoides mangiferae Siddiqi به عنوان نماتد بیماری‌زا روی انبه مشخص شده است. اگرچه جمعیت‌های بالا از نماتد قلوه ای شکل Rotylenchulus reniformis Linford & Oliveira  نیز اغلب در درختان انبه یافت می‌شود؛ ولی ارتباط بین تراکم جمعیت نماتد و خسارت آن مشخص نشده است.

روش‌های کنترل

روش‌های کنترل نماتدهای انگل انبه مشکل است و به کاربرد نماتدکش‌های قبل از کاشت و همچنین اعمال روش‌های عملیات زراعی بستگی دارد. ترکیبات نماتدکش فنامیفوس و DBCP موجب کاهش جمعیت نماتدH. mangiferae  بعد از کاشت می‌شوند؛ ولی کاربرد این ترکیبات ثبت نگردیده است.

یکی از روش‌های جلوگیری از ورود نماتد به مناطق جدید استفاده از پایه‌های انبه عاری از نماتد است. چون که نماتد انگل داخلی ریشه‌ها بوده و از طریق نهال آلوده به مناطق سالم منتقل می‌گردد. خاك خزانه باید عاری از هرگونه آلودگی نماتدی باشد. از کاشت پایه‌های انبه حساس به نماتد در باغات با سابقه آلودگی جلوگیری شود و چنان چه ناگزیر از استفاده از چنین باغات با سابقه آلودگی هستیم، حتماً قبل از کاشت، خاك باغ به روش گازدهی ضدعفونی شود. تقویت درختان آلوده با کود و آبیاری مناسب نیز موجب تولید محصول می‌گردد و چنان چه آلودگی بسیار شدید باشد، باید گیاهان آلوده از باغ خارج و سوزانده شوند.