اختلالات تغذیه ای ذرت

کمبود عناصر ماکرو

چرا بلال ذرت کوتاه و پر شدن بلال ضعیف است؟

کمبود نیتروژن

کمبود نیتروژن یکی از اختلالات تغذیه ای ذرت است. در اثر كمبود نیتروژن در مراحل اوليه ( ارتفاع بوته20-30 سانتي‌متر) بر روي تعداد رديف دانه تاثير منفي دارد و در صورت كمبود شديد، بلال تشكيل نمي‌گردد.

افزايش نيتروژن در مراحل بعدي نمي‌تواند تاثير منفي مراحل اوليه را جبران كند. كمبود مداوم و طولاني نيتروژن عملكرد دانه را تا ميزان 70 درصد كاهش خواهد داد.

بنابراين، ازت بايد در مراحل حساس رشد گياه كه بيشترين مقدار جذب را دارا است، مصرف نمود

علائم کمبود نیتروژن در ذرت

• برگ‌هاي پائيني سبز روشن يا مايل به زرد و اغلب ناحيه زرد  Vشكل در نوك برگ‌ها
• خشكيدن ناشي از پيش‌رسي در طول رگبرگ و نوك برگ‌ها
• بوته‌ها ممكن است از رشد بازمانده و فرآيند گل‌دهي بسيار كند شود.
• بلال كوتاه و اغلب پرشدن آن ضعيف مي‌باشد.

رفع کمبود نیتروژن

كاربرد نيتروژن براي مزرعه ذرت، مي‌تواند در چندين مرحله انجام گيرد. ممكن است قبل از كاشت، در زمان كاشت، و به عنوان سرك بعد از رشد ذرت باشد.

بهترين زمان بستگي به نوع كود نيتروژن مصرفي، خاك و اقليم دارد. جذب نيتروژن توسط گياه در دوره حدود 25 روز بعد از سبز شدن آغاز مي‌شود و تا زمان ظهور كاكل‌ها حدود 60 درصد نيتروژن مورد نياز جذب مي‌شود.

نوع کود ازته: کودهای اوره، نیترات آمونیوم، سولفات آمونیوم و اوره با پوشش گوگردی به عنوان کودهای نیتروژنه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اوره با حدود 46 درصد نیتروژن، بالاترین مقدار نیتروژن را در میان کودهای نیتروژنی دارد. رابطه تبدیل کود اوره به کودهای نیتروژنی دیگر به صورت زیر است.

مقدار کود سولفات آمونیوم= 2/2 × مقدار کود اوره

مقدار کود نیترات آمونیوم= 1/5 × مقدار کود اوره

زمان و نحوه مصرف ودهای نیتروژنه: با توجه به ماهیت و خصوصیات کودهای نیتروژنی، مصرف کود به هنگام کاشت ذرت توصیه نمی‌شود.

حلالیت بالای کودهای نیتروژنی باعث می‌شود کود به همراه آب‌های اول و دوم کاملاً از دسترس ریشه خارج شود. با توجه به اینکه گیاهچه ذرت سیستم ریشه‌ای توسعه یافته ندارد چیزی از کود عاید گیاه نمی‌شود.

نیاز ذرت به نیتروژن در اواسط رشد به حداکثر می‌رسد. مصرف کودهای نیتروژنی به صورت تقسیط و در چند نوبت توصیه می‌شود.

ذرت از شروع ماه‌های دوم و در ماه سوم رشد به نیتروژن بیشتری نیاز دارد به طوری که در ماه اول به علت سیستم ریشه‌دهی ضعیف تنها 8 درصد از کل نیتروژن مورد نیاز خود را برداشت می‌کند و تا مرحله 6 برگی تنها 20 درصد و سپس در مرحله به کاکل رفتن افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته و به 60-50 درصد کل نیتروژن گیاه می‌رسد.

پس از آن روند تجمع نیتروژن آهسته شده و سرانجام متوقف می‌شود. در زمان شروع رشد رویشی مصرف اولین تقسیط کود نیتروژنی لازم می‌باشد.

در این شرایط سیستم ریشه‌ای نیز ایجاد شده است، بنابراین می‌توان در آب سوم اولین کود نیتروژنی را با توجه به نیاز گیاه توصیه کرد. در شرایطی که 400 کیلوگرم اوره در هکتار توصیه شده باشد در زمان سومین آبیاری مصرف 50 کیلوگرم در هکتار کود اوره نیاز اولیه گیاه ذرت را تامین می‌کند.

تقسیط‌های بعدی کودهای نیتروژنی می‌بایست در مراحل 6 برگی، 10 برگی و قبل از ظهور گل‌های نر صورت گیرد (در هر مرحله 100 کیلوگرم اوره). آخرین تقسیط در مرحله تشکیل دانه به میزان 50 کیلوگرم اوره توصیه می‌شود.

مساله مهم در دادن کود سرک، آبیاری بلافاصله بعد از کودپاشی است. همچنین برای جلوگیری از مصرف انرژی و رشد رویشی گیاه می‌توان در زمان استفاده از علف‌کش‌ها (مرحله 6 برگی ذرت) از اسیدهای آمینه استاندارد به میزان 1 لیتر در هکتار به همراه سموم علف‌کش استفاده نمود.

توصیه کلی برای مصرف کلیه کودهایی که در خاک مصرف می‌شوند از جمله کودهای نیتروژنی، روش‌ کوددهی به همراه آبیاری (کود آبیاری) است.

مصرف نواری کودهای نیتروژنی همزمان با عملیات مبارزه با علف‌های هرز و خاک‌دهی بوته‌های ذرت در مراحل ابتدای رشد به کمک کولتیواتور کود کار نیز امکان‌پذیر است.

چرا برگ های ذرت بنفش رنگ می شوند؟

یکی از اختلالات تغذیه ای ذرت کمبود فسفر است در اثر کمبود فسفر علائم زیر در گیاه ذرت ظاهر می شود:

• برگ‌ها به رنگ مايل به بنفش درمي‌آيند.
• بازماندن بوته‌ها از رشد
• تأخير در گلدهي
• توسعه ضعيف در نظام ريشه
• كاهش اندازه و تعداد دانه

رفع کمبود فسفر

فسفر از جمله عناصر ضروري براي رشد و نمو ذرت است. كود فسفره به صورت فسفات آمونيوم يا سوپر فسفات تريپل مصرف مي‌شود.

50 درصد كود مورد نياز در فصل پاييز و نيمي ديگر در فصل بهار به زمين داده مي‌شود. ذرت بيشترين ميزان فسفر (حدود 60 تا 70 درصد) مورد نياز خود را از زمان تلقيح تا زمان تشكيل دانه جذب مي‌كند.

مصرف فسفر بر اساس آزمون خاك مي‌باشد. حد بحراني فسفر برای ذرت در مناطق مختلف متفاوت بوده و بین 15-18 میلی‌گرم بر کیلوگرم مي‌باشد. به ازاي توليد هر تن ذرت بين 3 تا 4كيلوگرم فسفر از خاك برداشت مي‌شود .

برای محاسبه فسفر موردنیاز ذرت پس از براورد پتانسیل تولید در مزرعه و با داشتن میزان فسفر قابل جذب در خاک با استفاده از جدول فوق میزان فسفر مورد نیاز ذرت براورد می‌گردد.

نوع کود فسفری: شامل کودهای سوپرفسفات تریپل (دارای 46% فسفر، 14-12% کلسیم و 4-3% گوگرد)، دی آمونیوم فسفات (دارای 46% فسفر و حدود 18% نیتروژن خالص) و سوپر فسفات ساده (20-16% فسفر). برای محاسبه مقدار مصرف کود سوپرفسفات تریپل را در عدد 2/88 ضرب می‌کنیم.

تذکر: نظر به اینکه کود دی آمونیوم فسفات حاوی 18% نیتروژن خالص است در صورتی که از این کود استفاده شود طبق فرمول زیر مقدار کود اوره مصرفی تعدیل می‌شود:

توصیه نهایی اوره=(0/39× مقدار دی آمونیوم مصرفی) – مقدار اوره

بدلیل تثبیت فسفر در خاک و عدم تحرک آن در مقایسه با کودهای نیتروژنی بهتر است کودهای فسفری همزمان با کاشت، با بذرکار در ردیف کشت بذر قرار گیرد.

ذرت در مراحل اولیه رشد بیشترین مقدار فسفر را جذب و در اندام‌های خود بویژه برگ‌ها و ریشه‌ها ذخیره می‌کند. لذا توجه به کوددهی فسفر، روش مناسب کوددهی و منبع کودی در اوایل فصل رشد بسیار اهمیت دارد.

مصرف کودهای فسفری بصورت نواری نسبت به روش دستپاش، از اولویت بیشتری برخوردار است.

نکته بسیار مهم این است که بدلیل اینکه حرکت عنصر فسفر در افق خاک بسیار محدود است و تحرک مناسبی ندارد

روش رایج کوددهی فسفر بین کشاورزان پخش در سطح زمین است این حالت غلظت فسفر در سطح خاک متمرکز گردیده در حالیکه ریشه گیاه بخصوص در مراحل قبل از مرحله زایشی در عمق 10-20 سانتیمتری خاک قرار دارد که این روش نادرستی است و گیاه علی‌رغم کوددهی از کمبود این عنصر رنج می‌برد.

جذب کودهای رایج فسفری توسط ریشه با روش پخشیدگی یا حرکت ریشه به سوی کود اتفاق می‌افتد.

با توجه به نیاز شدید فسفری گیاه در مراحل اولیه رشد و عدم توسعه کافی ریشه برای جذب این عنصر توصیه می‌شود در آب سوم کاشت از کودهای محلول در آب با درصد بالای فسفر به میزان 7 کیلوگرم در هکتار استفاده گردد.

محلول‌پاشی فسفر در مراحل 4 و 8 برگی و گل‌دهی می‌تواند کارایی مصرف فسفر را افزایش دهد.

علائم کمبود منیزیم در ذرت به چه صورت ظاهر می شود؟

علائم کمبود منیزیم در ذرت به عنوان کلروز بینابینی مشخص می‌شود. از دست دادن رنگ سبز می‌تواند اولین نشانه کمبود باشد.

از آنجا که منیزیم در گیاهان متحرک است، برگ‌های قدیمی ابتدا تحت تأثیر قرار می‌گیرند. با شدیدتر شدن کمبود، ناحیه بین رگبرگ برگ‌ها زرد می‌شود در حالی‌که رگبرگ سبز می‌مانند.

 

رفع کمبود منیزیم: برای اصلاح کمبود منیزیم در خاک، می‌توان سنگ آهک دولومیتی را قبل از کاشت پخش کرد. منابع محلول منیزیم را نیز می توان در کود تهیه کرد.

آب آبیاری می تواند حاوی مقدار قابل توجهی منیزیم باشد که به راحتی در دسترس محصول است.

مقدار کمی منیزیم را می توان از طریق کود محلول برای اصلاح یا جلوگیری از ایجاد کمبودها استفاده کرد، اما روش ترجیحی این است که مقادیر مورد نیاز را قبل از کاشت به خاک اضافه کنیم

چرا برگهای ذرت چسبنده و لوله ای می شوند؟

کمبود کلسیم

کمبود کلسیم به احتمال زیاد در خاک‌های اسیدی و شنی رخ می‌دهد که کلسیم از آنها توسط باران یا آب آبیاری شسته شده است.

علائم کمبود کلسیم در ذرت نشان می‌دهد که برگ‌های جدید به دلیل چسبندگی و مواد ژلاتینی در لبه برگ‌ها لوله‌ای می‌شوند. علائم روی رشد برگ جدید ظاهر می‌شود زیرا کلسیم در گیاه بی حرکت است.

كمبود كلسيم موجب كوتاه شدن، تاخير در رشد و تغيير شكل ساقه‌ها مي‌شود. پارگي در برگ‌هاي جوان وغيرعادي شدن شكل آنها و همچنين كوچك ماندن بلال و تغيير شكل سنبله از ديگر علائم كمبود اين عنصر است.

رفع کمبود کلسیم: با آزمایش منظم خاک و اصلاح اسیدیته خاک با آهک مناسب می توان از کمبود کلسیم جلوگیری کرد.

چرا برگهای ذرت حالت سوخته و تاول زده میگیرند؟

کمبود پتاسیم: یکی دیگر از اختلالات تغذیه ای ذرت کمبود پتاسیم است در اثر کمبود پتاسیم در گیاه ذرت علائم زیر در گیاه نمایان می شود:

• برگ بوته‌هاي جوان ظاهري سوخته و تاول زده دارد.
• برگ‌هاي پائيني تغيير رنگ زرد تا قهوه‌اي دارند.
• تمايل شديد به خوابيدگي بوته
• بلال‌هاي كوچك كه نوك آنها نيز پر نشده است.

رفع کمبود پتاسیم

جذب پتاس زودتر و سريع‌تر از كود فسفره شروع مي‌شود. يعني از زمان جوانه زدن گياه، پتاس توسط گياه جذب شده و تا حدود سه هفته بعد از گل دادن جذب پتاس ادامه خواهد يافت.

علائم زردي و خشك شدن (نكروزه) حاشيه و نوك برگ‌ها و همچنين كوتاه شدن ميان گره‌ها، همچنين عدم دانه‌بندي كامل نوك بلال و كاهش مقاومت در مقابل بيماري‌ها، كمبود پتاسيم در ذرت را نشان مي‌دهد.

مصرف پتاسيم نيز بر اساس آزمون خاك تعيين مي‌گردد و حد بحراني آن براي مناطق و خاك‌هاي مختلف بين 170-250 ميلي‌گرم بر كيلوگرم متغير است.

يعني اگر مقدار پتاسيم خاك كمتر از اين مقادير باشد، بايد بر اساس آزمون خاك و توصيه‌هاي فني براي مناطق، كود پتاسيم مصرف گردد. براي توليد يك تن ذرت در هكتار حدود 12كيلوگرم در هكتار پتاس مورد نياز است.

زمان و نحوه مصرف: تمام کود پتاسیمی قبل از کاشت مصرف و با دیسک زیر خاک قرار داده می‌شود. پتاسیم در مراحل اولیه رشد به سرعت از خاک جذب شده و مقدار آن در گیاه ذرت در طول دوره گلدهی به بیشترین مقدار در واحد سطح می‌رسد.

بر خلاف روند جذب فسفر و نیتروژن در برگ، در مورد پتاسیم کاهش چشمگیر میزان جذب پس از مرحله به کاکل رفتن تا رسیدن دیده نمی‌شود.

در صورتی که پتاسیم موجود در خاک برای رفع نیاز گیاه کافی نباشد و کود پتاسیمی نیز قبل از کاشت مصرف نشده باشد، مصرف سرک کلرید پتاسیم به شرط شور نبودن خاک در یک نوبت در مراحل اولیه رشد ذرت توصیه می‌شود.

به دلیل تحرک اندک پتاسیم در خاک مصرف آن به روش نواری نزدیک به بذر بسیار مفید است. مصرف کود پتاسیمی همراه با بذر و مخلوط با آن، جوانه‌زنی و خروج گیاهچه از خاک را کاهش می‌دهد.

علائم کمبود عناصر میکرو

علائم کمبود روی در ذرت به چه صورت ظاهر می شود

ذرت از جمله گياهان حساس به كمبود روي است . حد بحراني آن بسته به شرايط مختلفت بین 8/0 تا 2 ميلي‌گرم بر كيلوگرم متغير مي‌باشد.

از مشخصات اصلي كمبود اين عنصر ايجاد رنگ زرد بصورت لايه حاشيه‌اي برگ، كه از برگ‌هاي بالايي به سمت برگ‌هاي مياني گسترش مي‌يابد.

علائم کمبود روی در ذرت

نوارهاي روشن با باند مايل به سفيد كه از گوشه برگ آغاز و به طرف رگبرگ توسعه مي‌يابند.

• رشد بوته‌ها متوقف مي‌شود و با ميانگره‌هاي كوتاه
• رنگ برگ‌هاي جديد گاهي متمايل به سفيد است.
• رنگ گوشه‌هاي برگ و ساقه‌ها ممكن است رنگ مايل به بنفش شود.

رفع کمبود روی

از جمله اختلالات تغذیه ای ذرت کمبود روی است و خاک های ایران از لحاظ روي قابل استفاده فقير هستند، بسته به ميزان روي خاك، مصرف 80-40 کیلوگرم در هكتار سولفات روي، همزمان با كشت و دو سال يكبار بصورت نواري در خاك توصيه مي‌گردد.

علائم کمبود آهن به چه صورت در ذرت بروز می کند؟

حد بحراني آهن در خاك بطور ميانگين 5-8 میلی‌گرم در کیلوگرم است.

از جمله اختلالات تغذیه ای ذرت کمبود آهن است. کمبود این عنصر به صورت راه‌راه در برگ ظاهر شده که رگبرگ‌ها سبز و فواصل بین آنها زرد است.

عمده‌ترین علامت کمبود آهن، شروع کلروز بین رگبرگی از سمت خارج جوان‌ترین برگ‌هاست که به سمت داخل پیش می‌رود و در پایان، تمام سطح برگ سفید می‌شود.

که براي رفع كمبود آهن مي‌توان از طريق محلول‌پاشي سولفات آهن با غلظت 10 در هزار در مرحله 7-6 برگي، تا سه نوبت به فاصله 15-10 روز يكبار استفاده كرد.

كاربرد سكوسترين آهن به صورت خاكي و يا همراه با آب آبياري در جهت رفع كمبود آهن، مفيد است.

 

علائم کمبود منگنز در ذرت به چه صورت بروز می کند؟

کمبود منگنز

توقف رشد و کلروز بین رگبرگی در برگ‌های جوان و ظهور نقاط قهوه‌ای رنگ روی حاشیه برگ‌های جوان نیز نشانه کمبود منگنز است.

کمبود منگنز موجب بی‌رنگ شدن ساقه و برگ گیاه می‌شود. زردی بین رگبرگی در برگ‌های پیرتر و لکه‌های سفید بین رگبرگی و همچنین بافت مردگی در لبه‌ها و نوک برگ‌های مسن به وجود می‌آید.

حد بحراني اين عنصر در خاك در ايران 10 ميلي‌گرم منگنز در كيلوگرم خاك مي‌باشد. بسته به شرايط و شدت کمبود بین50-25 كيلوگرم در هكتار سولفات منگنز قبل از كاشت بصورت نواري و يا جايگذاري عمقي، مصرف مي‌گردد.

اين كود بدليل اثرات باقيمانده هر 3 الي 4 سال يكبار مصرف مي‌شود. لازم به توضيح است كه اين توصيه‌ها به طور عمومي بوده و مصرف كودهاي حاوي عناصر مورد نياز بر اساس نوع هيبريد، آزمون خاك، نياز گياه و شرايط اقتصادي و اجتماعي كشاورز متغير است.

 

چرا ساقه ذرت سفید می شود؟

کمبود مس: در صورت کمبود مس، رشد گیاه کاهش یافته، برگ‌ها زرد و پژمرده می‌شوند. کمبود ابتدا در برگ‌ها ظاهر شده، ساقه سفید، برگ‌ها باریک و پیچیده شده و دمبرگ آ نها به سمت پایین خم می‌شود و فاصله بین گره ها کوتاه‌تر از حالت عادی می‌گردد.

چرا گیاه ذرت حالت جارویی می شود؟

کمبود بر

در صورت کمبود، رشد گیاه کاهش یافته، کوتولگی به وجود آمده و میزان تولید دانه کم می‌شود. گیاه مبتلا به کمبود بور، دارای ظاهری جارویی هستند، زیرا فاصله میان گره‌های بالایی زیاد نمی‌شود.

در اثر کمبود آن نقاط مرده کوچکی روی برگ‌ها ظاهر می‌گردد. این کمبود در اثر تنش خشکی، تشدید می‌شود.

توصیه کودی ذرت