آفات خیار و بیماریهای خیار

انواع بیماریها و آفات خیار

این مقاله در دو بخش به انتشار رسیده بخش اول مربوط شناسایی و کنترل آفات خیار و بخش دوم مربوط شناسایی و کنترل بیماریهای خیار می باشد.

 آفات خیار

بهترین روش کنترل شته (Aphids) در خیار چیست؟

اهميت اقتصادي آفات خیار (شته)

در میان آفات خیار می‌توان به شته اشاره کرد. اين آفت در تمام گلخانه‌هاي ايران به خصوص در مناطق جنوبي كشور زيان شديدي به جاليزكاری‌ها وارد مي‌كند.

گياهان جاليزي از جمله خيار و گوجه‌فرنگی مهم‌ترين میزبان اين شته در گلخانه‌ها هستند ولي علف‌هاي هرز مختلف نيز آلوده مي‌شوند كه باعث حفظ منبع آلودگي در گلخانه مي‌گردد.

زندگي شته جاليز به صورت گروهي و كلنی است و ابتدا در زير برگ‌ها مستقر شده و می‌تواند تمام گياه را آلوده كند. مكيدن شيره نباتي گياه باعث فقر مواد كربوهيدراته شده و گياه را از رشد و نمو باز مي‌دارد.

در گياهان آلوده برگ‌ها پيچيده شده و گل‌ها مي‌ريزند. زيان‌های شته‌ها را می‌توان به دو دسته تقسيم كرد:

الف- خسارت مستقيم شامل توقف رشد در اثر ايجاد حالت تشنگی و كمبود مواد غذايی در گياه و ايجاد تغييرات فيزيولوژيك از طريق تزريق آنزيم به داخل بافت‌ها است.

ب- خسارت غير مستقيم كه شامل استقرار قارچ‌هاي كپكي دوده‌اي رنگ به نام فوماژين و كاهش فتوسنتز گياه در اثر دفع عسلك و نيز انتقال بيماري‌هاي ويروسي (مانند موزاييك خيار) و ايجاد كوتولگي يا مرگ مي‌باشد.

در ابتداي چرخه زندگي اين حشرات ماده‌های بي‌بال  قرار دارد. اين حشره ماده بكرزايي دارد، يعني مي‌تواند چندين نسل را بدون جفت‌گيری به وجود آورد.

پس از گذشت مدتی تعداد شته‌ها با شدت زيادی افزايش مي‌يابد. در اين بين حشرات بال‌داری به وجود مي‌آيند كه می‌توانند با پرواز تمام گلخانه يا حتي گلخانه‌های ديگر را آلوده كنند.

دماي مناسب فعاليت اين آفت  30-25 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 75-65 درصد است. زمستان‌گذرانی اين شته‌ها در گلخانه اغلب به صورت حشرات كامل است.

•  

روش‌های پيشگيری و كنترل آفات خیار (شته):

• از بين بردن هرگونه پناهگاه شته‌ها از جمله علف‌های هرز ميزبان در داخل گلخانه و اطراف تا فاصله 4 متری.
• خودداری از انتقال گياهان و نشا از فضاي باز به محيط گلخانه.
• خودداری از مصرف بيش از توصيه كود ازته.
• تنظیم دمای گلخانه بین 25-20 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 60-50 درصد.
• به كارگيری نوارهای زرد رنگ چسبنده برای رديابی (Monitoring) و حذف آفت.
• براي مبارزه بيولوژيك با شته‌ها استفاده از كفشدوزك‌ها مانند كفشدوزك 7 نقطه و كفشدوزك هيپوداميا بسيار كاربردي است (هر لارو كفشدوزك 7 نقطه تا صد عدد شته را مي‌خورد).
• همچنين استفاده زنبورهاي پارازيتوئيد شته بالغ (Aphidius matricariae) بسيار مفيد است.
• مگس‌هاي سيرفيده و بالتوری‌ها و نيز عوامل كنترل ميكروبي و قارچی متعددی بر عليه شته‌ها معرفي شده‌اند.
• براي كنترل شيميايی اين آفت می‌توان از حشره‌كش‌های دیکلرووس EC50 درصد به میزان 0/8 در هزار در گلخانه
• صابون حشره کش حاوي دی اتانول آمید روغن نارگیل WSC 65 درصد به میزان 2-1/5 در هزار خیار گلخانه‌ای
• هماگروپراد EC 5/6 درصد به میزان 10 در هزار (کنترل پوره‌ها و حشرات کامل) خیار گلخانه‌اي

جهت مشاوره کنترل آفات و بیماریهای خیار در کشت فضای باز با شماره 09134645277و 09134645348 تماس بگیرید

تريپس پياز (Thrips tabaci)

اهميت اقتصادی آفت: یکی دیگر از آفات خیار که خسارت اقتصادی به خیار وارد می کند. تریپس پیاز است.

بيشترين خسارت تريپس‌ها در مرحله 4-2 برگی است. برگ‌های آلوده به سمت پايين پيچ می‌خورند. محل تغذيه حشره به صورت نقاط سفيد- نقره‌ای متمايل به زرد ديده می‌شود.

نشانه‌های خسارت آفت شامل پيچيدگی برگ، پژمردگی، ضعف، تغيير رنگ برگ و ايجاد لكه‌های نقره‌ای و زرد يا قهوه‌ای روي برگ و بالاخره بدشكلي و توقف رشد محصول است.

بر اثر شدت خسارت آفت ابتدا نوك برگ‌ها سوخته و خميده مي‌شود و در نهايت بوته از بين مي‌رود. خسارت ديگر اين آفت انتقال ويروس پژمردگی نقطه‌ای گوجه‌فرنگی (TSWV) از بوته‌های آلوده به سالم است.

اين آفت در مرحله ابتدايی رشد كه گياهان كوچك‌تر هستند، خسارت بيشتري وارد می‌كند. تریپس غربي گل (Frankliniella occidentals) گونه مشابه تريپس پياز است كه گاهاً جمعيت بسیار زیاد پیدا می‌کند.

روش‌هاي پيشگيري و كنترل آفات خیار (تریپس پیاز)

• با توجه به اين كه اين حشره زمستان را در عمق 8-6 سانتي‌متري خاك سپري مي‌کند، انجام شخم عميق در كاهش جمعيت آفت مؤثر است.
• چون علف‌هاي هرز از ميزبان‌های اين آفت می‌باشند، كنترل و حذف آن‌ها در كاهش جمعيت آفت بسيار موثر است.
• رديابي آفت در گلخانه براي اطلاع از حضور و كنترل به موقع آن در گلخانه اهميت زيادي دارد. در اين خصوص چند روش براي پی بردن به حضور تريپس‌ها در گلخانه وجود دارد.
• استفاده از كارت‌هاي زرد و سفيد براي تريپس پياز، اما چنانچه تريپس غربی گل باشد بايد از كارت رنگ آبی استفاده كرد. كارت‌ها بايد در بالای گياه به طور عمودی نصب شوند.
• تكان دادن گل‌ها و برگ‌ها روی يك سيني يا كاغذ سفيد و مشاهده حشرات كامل تريپس. بررسي علائم لكه لكه برنزه روي برگ‌ها.
• اين حشره داراي دشمنان طبيعي متعددي مانند سنك‌ها، لارو بالتوری سبز و كفشدوزك می‌باشد، لذا بعنوان كنترل بيولوژيك آفت در گلخانه می‌توان از آن‌ها استفاده نمود.
• كنه‌هاي شكارگر Amblyseius cucumeris ، barkeri و A.degenerans از مهم‌ترین عوامل بيولوژيك در كنترل تريپس‌ها هستند. تریپس غربی گل با استفاده از كنه شكارگر Amblyseius cucumeris کنترل می‌شود.
• اين شكارگر بايد قبل از حمله آفت در گیاه مستقر شود. متأسفانه ارقام جديد خیار، اغلب عاری از صفت توليد گرده گل بوده و يا گرده كافي براي تغذیه شكارگر ندارند.
• اين شكارگران در بسته‌هاي كوچك قرار داده شده و در موقع مناسب بر اساس برنامه پيش آگاهي رها‌سازی مي‌شوند.
• كنترل شيميايي تريپس‌ها به دليل محل زندگی و فعاليت اين حشره در سطح زيرين برگ‌ها و لابه‌لای گل‌ها و داخل جوانه‌ها سخت است.
• تأثير سموم نيز روی تخم‌ها منتفی است، زيرا تخم در داخل بافت گياه گذاشته شده و سم به آن اصابت نمی‌كند.
• بايد توجه داشت كه حشره‌كش‌های سيستميك روی تريپس‌ها تاثير كافي ندارند و براي مبارزه با تريپس بايد از حشره‌كش‌های تماسی مناسب گلخانه استفاده كرد.
• براي كنترل پوره و حشره كامل اين آفت امولسيون ديكلرووس (ددواپ) به میزان 0/8 در هزار، مالاتيون به میزان 1/5-1 لیتر در هکتار و يا هپتنفوس (هوستاكوئيك) توصيه شده است.

مگس‌های مینوز

چهار گونه مهم از اين مگس‌ها به نام‌های sativae Liriomyza trifolii , L.،  L. congestaو L. bryoniae در محصولات گلخانه‌ای ايران اهميت دارند. مگس مینوز  از مهمترین آفات خیار است.

اگر چه زيست‌شناسی يك گونه با ديگری کمی فرق دارد اما جنبه‌های عمومی زندگی و مديريت آفت مشابه هستند. علايم خسارت اين آفات بصورت دالان‌های مارپيچ در سطح برگ مشهود است.

در اثر تغذيه لاروهای اين آفت از درون برگ و ايجاد دالان‌های زيادی در آن، فتوسنتز برگ به ميزان قابل توجهي كاهش يافته و برگ‌ها پيش از موقع می‌ريزند.

اين آفت همچنين با ايجاد زخم و سوراخ در برگ‌ها، موجب انتقال ويروس‌ها، باكتری‌ها، و قارچ‌های بيمارگر به بوته‌های آلوده می‌گردد.

روشهاي پيشگيري و كنترل آفت

• حذف علف‌های هرز از اطراف گلخانه
• نصب توری استاندارد ضد حشره در محل درب ورودی و دريچه‌های تهويه گلخانه
• بازرسی دقيق نشاهايی كه به گلخانه منتقل می‌شوند.
• نصب كارت‌های زرد به ابعاد 40 در 30 سانتي‌متر به فواصل هر دو متر يا نصب نوارهای زرد رنگ به عرض 30 سانتيمتر در اطراف گياهان برای شكار حشرات بالغ آفت.
• معاینه و بازدید هفتگی برگ‌های گیاهان و نيز كارت‌های زرد چسبنده برای تشخيص حضور آفت.
• كنترل بيولوژيك آفت با گونه‌های مختلفی از زنبورهای پارازيتوئيد مانند Opius Dacnusa، Diglyphus.
• در كنترل شيميايي مگس مينوز بايد از مصرف مداوم يك سم اجتناب شود. زيرا اين حشره قابليت زيادي در بروز مقاومت به سموم داشته كه طغيان بعدي آفت را در پي دارد.
• سموم سريومازين (تریگارد) به میزان 40/4 در هزار و آزاديراختين (نيم آزال) به میزان 3 لیتر در هکتار در 600 لیتر آب و به فواصل 7 تا 14 روز محلول‌پاشی براي كنترل اين آفت در گلخانه توصيه شده ‌است.

بهترن روش کنترل سفید بالک در گلخانه‌های خیار چیست؟

در میان آفات خیار می‌توان به سفید بالک اشاره کرد. اين آفات چند نسلی بوده و مانند شته‌ها با مكيدن شيره گياه به طور مستقيم موجب ضعيف شدن گياه و مرگ آن می‌شوند.

خسارت غيرمستقيم اين آفت روی گياه به صورت دفع ترشحات چسبناك بر روی برگ‌های گياه و رشد قارچ فوماژين بر روي اينگونه ترشحات است.

هم چنين مگس سفيد ناقل بيش از 100 ويروس گياهی از جمله بيماری پيچيدگی ويروسی زرد گوجه فرنگی (TYLCV) می‌باشد.

لارو و بيشتر حشرات بالغ اين آفت اغلب در زير برگ‌ها قرار داشته و با قطعات دهانی زننده مكنده خود از آن تغذيه مي‌كنند.

در اثر تغذيه آفت، لكه‌های زرد رنگی روی برگ‌ها ايجاد شده و به تدريج موجب زرد شدن و خشكيدن بوته‌ها و در نتيجه كاهش شديد محصول می‌گردد.

يكي ديگر از مهم‌ترين آفات خیار از این خانواده گونه‌ا‌ی به نام عسلك پنبه Bemisia tabaci است كه علاوه بر پنبه روی خيلي از صيفي‌جات ديده می‌شود و خسارات زيادی به بار می‌آورد.

 

روش‌های پيشگيری و كنترل آفت

• با نصب توری مناسب در محل دريچه‌های تهويه هوا از ورود آفاتی مثل سفيد بالك‌ها، شته‌ها و مگس‌های مينوز جلوگيري شود.
• از ورود نشاء و گياهان آلوده به محيط داخل گلخانه ممانعت شود. براي اين منظور بايستی نشاها  از گلخانه‌ها يا فروشندگان مطمئن خريداری شوند.
• گياهان جديد نبايد در داخل يا نزديك گلخانه‌هايی كه مشكل آلودگی به سفيد بالك دارند، كاشته شوند.
• كاشت ارقام مقاوم.
• كارگرها نبايد لباس زرد رنگ به تن كنند. زيرا مگس‌های سفيد به سوی رنگ زرد جلب می‌شوند و ممكن است كه روی لباس آنها بنشيند و به جاهای ديگر نيز منتقل شوند.
• حذف علف‌های هرز ميزبان آفت موجود در داخل و اطراف گلخانه.
• رعايت اصول داشت (از قبيل مصرف به موقع و به اندازه كودها).
• نصب كارتهای زرد چسب‌دار در بين رديف‌های كشت به فواصل هر دو متر (ترجيحاً به صورت عمودی در ارتفاع 2-1 متري) براي جلب و صيد حشرات بالغ اين آفت بسيار موثر است.
• علاوه بر اين مي‌توان از اين روش براي ردياب‌ و تعيين جمعيت آفت مورد استفاده قرار گيرد.
• پس از اتمام دوره رويش گياه كليه بقايای گياهي خيلی زود جمع آوری و سوزانده شوند.
• كنترل بيولوژيك اين آفت با استفاده از زنبور پارازيتووئيد انكارسيا (Encarsia formusa و lutea) و بالتوری سبز (Chrysopa carnea) نيز كفشدوزك‌های شكارگر و همچنين استفاده از قارچ ورتيسيليوم (مايكوتال) امكانپذير است.

در حال حاضر زنبور شكارگر E. Formusa به همراه كنه شكارگر  persimilis Phytoseiulus در سطح وسيعي از كشت‌های گلخانه‌ای دنيا عليه آفت سفيد بالك مورد استفاده قرار می‌گيرند.

حشره كامل زنبور انكارسيا در سطح پشتی برگ حركت و پس از رسيدن به پوره، درون آن تخم‌ريزی می‌كند. در برخی از موارد نيز زنبور پس از وارد كردن تخم‌ريز خود در بدن ميزبان اقدام به تخم‌ريزی نمی‌كند بلكه مانند يك حشره شكارگر از محتويات بدن تغذيه می‌كند.

موفقيت اين زنبور به عوامل متعددی مثل مساعد بودن شرايط محيطی از قبيل دما، رطوبت و مدت روشنايی مقدار تراكم برگ و كيفيت غذايی ميزبان تراكم آفت دارد.

• در كنترل شيميايي اين آفت از سموم استفاده از دیکلرووس EC50 درصد به میزان 0/8 در هزار، تیامتوکسام+لامبداسای هالوترین (افوریا) SC 24/7 درصد به میزان 0/3 در هزار، پیرترین (پایروتروم) EC 5 درصد به میزان 4 در هزار، حشره کش بیولوژیک Beauveria bassiana (ناتورالیس) به میزان 750 میلی‌لیتر + 2 لیتر ماده Nufilm، حشره‌کش بیولوژیک Lecanicllium muscarium (مایکوتال) WP به میزان 1 در هزار، آزادیراختین EC 0/15 درصد به میزان 2/5 در هزار.

 اين حشره خيلی زود نسبت به اكثر حشره‌كش‌های موجود مقاوم شود، بنابراين در مديريت كنترل اين آفت علاوه بر نوع انتخاب سموم مناسب بايستی تناوب مصرف آن‌ها در كنترل و پيشگيری از مقاومت به سموم اهميت زيادی دارد.

تخم‌ها و شفيره‌های اين آفت چون در پشت برگ ثابت و غير فعالند، اغلب به حشره‌كش‌ها حساس نيستند.

علائم خسارت کنه در خیار گلخانه‌ای چیست و چگونه می توان با کنه مبارزه کرد؟

کنه‌های تارتن (Tetranychidae)

اهميت اقتصادي آفت

كنه‌های تارعنكبوتی يا تارتن از خانواده Tetranychidae و يكي از شايع‌ترين و خطرناك‌ترين آفات خیار در فضای باز و گلخانه‌ها می‌باشند.

چندين گونه از جنس Tetranychus به تعداد وسيعی از گياهان سبزی و صيفی در گلخانه‌ها خسارت می‌زنند. كه مهم‌ترين اين كنه‌ها كنه دو نقطه‌ای (Tetranychus urticae) و گونه مشابه و هم بوم آن به نام كنه تركستانی (T.turkestanichus) هستند.

شكل ظاهری و روش زندگی، خسارت و كنترل اين دو گونه بسيار شبیه هم است.

خسارت كنه دو نقطه‌ای به صورت تغذيه از برگ بوده و با كاهش فتوسنتز، كاهش مقدار ازت برگ و افزايش تبخير در برگ‌های خسارت ديده همراه است كه در نهايت منجر به كاهش رشد گياه و از بين رفتن كميت و كيفيت محصول و ارزش غذايی آن مي‌شود.

هجوم برخی كنه‌ها از آلودگی نشاها شروع میشود. اين كنه‌ها به قدری كوچك هستند كه به آسانی می‌توانند از پنجره‌های توری‌دار نيز عبور كنند.

كنه‌ها ابتدا علف‌های هرز اطراف گلخانه‌ها را آلوده می‌كنند و پس از تكثير بر روی آن‌ها به آسانی به وسيله باد و ساير عوامل داخل گلخانه‌ها می‌شوند.

اين كنه‌ها شبكه نامنظمی از تارها را بر روی گياهان ميزبان ايجاد كرده و از طريق برگ‌های مجاور از بوته‌ای به بوته ديگر جابجا می‌گردند.

اين كنه‌ها معمولاً در زير برگ‌ها به سر برده و به كمك قطعات دهانی سوزن مانند خود به نام استايلت، از سلول‌های سطح زيرين برگ تغذيه نموده و به بافت اسفنجی مزوفيل، پارانشيم نردبانی و كلروپلاست‌ها خسارت وارد می‌كنند.

بنابراين ميزان كلروفيل و توانايی گياه برای فتوسنتز كاهش خواهد يافت .برگ‌های آسيب ديده داراي ظاهری منقوط، همراه با لكه‌های نقره‌ای– خاكستری مايل به زرد هستند.

در شرايط مناسب محيطی مانند گرما و رطوبت نسبی كم، در مدت كوتاهی جمعيت آفت به شدت افزايش يافته و برگ‌های شديداً آلوده زرد و خشك شده و خزان می‌كنند.

روش‌هاي پيشگيري و كنترل آفت

• رعايت بهداشت گلخانه مانند تميز كردن و حذف سريع بقاياي گياهي محصول قبلي،پيش از كاشت محصول جديد.
• شستشو و ضدعفونی گلخانه و حذف آلودگی‌های آن در فاصله بين دو كشت كه گلخانه بدون گياه است.
• خودداری از ايجاد هر گونه استرس در بوته‌ها كه موجب ايجاد حساسيت به كنه‌ها می‌شود.
• خودداری از مصرف كودهای ازته كه افزايش حساسيت به كنه‌ها را به دنبال دارد.
• بازبينی بوته‌های گلخانه دو بار در هفته برای تشخيص سريع آلودگی به كنه و مبارزه فوری با آن از اهميت زيادی برخوردار است، زيرا اگر كنه فرصت تكثير و توسعه تا مرحله تنيدن تار در قسمت‌های فوقانی گياه را پيدا كند، مبارزه با آن به مراتب مشكل‌تر می‌شود.

براي اين كار با ذره‌بين دستی جوانه‌ها و زير برگ‌های بوته‌های حاشيه و جلوی درب ورودی گلخانه بررسی شوند.

در صورت نبود ذره‌بين با نگه داشتن يك كاغذ سفيد در زير برگ‌ها و زدن يك ضربه به قسمت فوقانی بوته، كنه‌های موجود در روی و پشت برگ‌ها بر روی كاغذ می‌افتند كه با چشم غير مسلح، قابل مشاهده هستند.

• بوته‌های شديدا آلوده بايستی به سرعت حذف شده و در بيرون گلخانه معدوم شوند.
• ساده‌ترين روش توقف آلودگی در گلخانه، آب‌پاشی (مه‌پاشی) به تكرار دو بار در روز است.
• در بررسی‌های انجام شده بر روی اين آفت، صابون‌های آفت‌كش مانند دياتانل آميد روغن نارگيل (پاليزين) تاثير مطلوبي داشته‌اند.
• در صورت بالا بودن جمعيت كنه دو نقطه‌ای در گلخانه، با توجه به احتمال انتشار آلودگی به گلخانه‌های ديگر بايستی در اسرع وقت اقدام به مبارزه شيميايی با سموم مناسب نمود.
• براي اين منظور می‌توان از سموم كنه‌كش اختصاصی مانند اوبرون (اسپيرومسيفن) به میزان 0/4 لیتر در هکتار يا هگزی تيازوكس (نيسورون)به میزان 15۰ تا ۳۰۰ گرم ماده موثره در هكتار استفاده می‌شود.
• افزودن ۱ تا 1/5 ليتر روغن سوپراويل كارايی عمل را افزايش می‌دهد و بی‌فنازیت (فلورامایت) SC 24 درصد به میزان 0/3 در هزار، سایفلومتوفن (دانیسارابا) SC 20 درصد به میزان 1 در هزار، اس کوئینوسل (کنه مایت) SC 15 درصد به میزان 1/25 در هزار.
• بايستي توجه داشت بروز مقاومت و عدم كارايی سموم شيميايی در برابر كنه‌ها پديده متداولی است و اين جانوران از توانايی بالايی در اين زمينه برخوردار هستند.

بيماری‌های مهم خيار

بهترین روش کنترل بوته‌میری در خیار چیست؟

عامل بیماری:

مهم‌ترين عوامل اين بيماری در ايران مربوط به شبه قارچ‌های Pythium، Phytophthora و قارچ Fusarium می‌باشد.

از شبه قارچ پيتيوم سه گونه (P.aphanidermatum، P.ultimum و P.irregulare) بعنوان به عنوان مهم‌ترين عوامل پوسيدگی ريشه و مرگ گياهچه در اغلب مناطق كشت خيار كشور گزارش شده‌اند.

علائم بیماری

بذوركشت شده ممكن است در حين جوانه‌زنی و يا پس از جوانه‌زنی در داخل خاك دچار پوسيدگی شده و از بين بروند. بوته‌های سبز شده نيز تا مراحل چند برگی و بلوغ بوته‌ها ممكن است مورد حمله قرار گيرند.

بيمارگر ابتدا به اندام‌های زيرزمينی از جمله ريشه‌های فرعی حمله نموده و دامنه فعاليت خود را تا طوقه نيز ادامه می‌دهد. بوته‌های بيمار با پوسيده شدن ريشه و طوقه، دچار زردی و ضعف شديد شده و از بين می‌روند.

با خارج كردن بوته‌ها از خاك، فرو رفتگي نسوج گياهی و تغيير رنگ و پوسيدگی محل طوقه و قسمت‌های زيرزمينی اين گونه بوته‌ها مشاهده می‌گردد.

در اثر اين بيماری آوندهای چوبی بخصوص در ناحيه طوقه سريعاً تخريب می‌گردند و بوته در حالی‌كه كاملا سرحال و شاداب است، به سرعت پژمرده شده و بر روی خاك می‌افتد.

جهت مشاوره کنترل آفات و بیماریهای خیار با شماره 09134645277و 09134645348 تماس بگیرید

چرخه زندگي و شرايط مساعد گسترش بيماری

مرگ گياهچه در خاك‌های سنگين و فشرده، گلخانه‌های با بهداشت ضعيف و تناوب زراعی نامناسب اتفاق می‌افتد.

شرايط مناسب براي ايجاد آلودگی و توسعه بيماری ناشی از اين بيمارگر بالا بودن رطوبت خاك است. دمای بهينه برای فعاليت اغلب گونه‌های متداول در خاك‌های كشور مانند P.ultimum كمتر از 20 درجه‌ی سانتی‌گراد می‌باشد.

روش‌های پيشگيری و كنترل بيماری

الف- رعايت بهداشت گلخانه و حذف بقايای گياهی و علف‌های هرز داخل و اطراف گلخانه.

ب- عدم كاشت خيار در خاك‌های سنگين و فشرده.

پ- اطمينان از پوسيده بودن كود دامی قبل از افزودن آن به خاك.

ت- شخم زدن عميق خاك گلخانه (قبل از كاشت) برای بهبود تهويه خاك.

ث- ضدعفونی خاك در فاصله بين دو كشت ترجيحاً توسط آفتاب‌دهی يا بخار آب و در صورت لزوم ضدعفوني با سموم شيميايي.

ج- ضدعفونی بذور قبل از كاشت با سموم مناسب كنترل بيولوژيك عوامل بيماری‌زای خاك با قارچ‌های آنتاگونيست مانند تريكودرما.

چ- عدم كشت مستقيم در خاك اصلی به خصوص در فصول سرد (انجام كشت نشا)

ه- شستشو و ضدعفونی ظروف كشت نشا قبل از كاشت

خ- عدم كشت عميق بذور

د- رعايت فاصله مناسب بوته‌ها در زمان كاشت (عدم كشت متراكم)

ذ- استفاده از آب فاقد آلودگی (ترجيحاً ضدعفونی آب با روش‌های مناسب مانند ضدعفونی با گاز ازون)

ر- پرهيز از آبياری بيش از حد با رعايت ميزان و دور آبياری

ز- ايجاد شرايط مناسب دمايی، رطوبت، و نور گلخانه برای جوانه زنی بذور و رشد و خروج گياهچه‌ها از خاك

ژ- حذف سريع گياهچه‌های آلوده به منظور جلوگيری از انتشار آلودگی به ساير بوته‌ها

س- استفاده از سموم شيميايي (مانند متالاكسيل به میزان 125 تا 250 میلی‌لیتر در 1000 لیتر آب يا پرويكور انرژی به میزان 3 لیتر در هکتار) بصورت محلول درآب آبياري بلافاصله پس از كاشت.

بهترین روش کنترل پوسيدگی فوزاريومی ريشه خیار چیست؟

عامل بيماري

پس از بلوغ بوته‌های خيار تا زمان برداشت، عوامل خاكزی متعددی می‌توانند موجب پوسيدگی ريشه و پژمردگی بوته‌های اين محصول گردند. اين عوامل عمدتاً شامل قارچ‌های فيتوفتورا، فوزاريوم، رايزوكتونيا، ورتيسيليوم می‌باشند.

در ميان عوامل قارچی مذكور، گونه‌های مختلف قارچ فوزاريوم شامل Fusarium cucumerinum، f. radicis، F.cucumeris، F.oxysporum، F.acuminatum، F. avenaceum و F.culmorum شناخته‌ترين عوامل پوسيدگی ريشه می‌باشند كه از اهميت زيادی برخوردار بوده و از مناطق مختلف كشور شناسايی و گزارش گرديده‌اند.

علايم بيماري

در صورتي كه عامل بيماری در مرحله گياهچه‌ای گياه را مورد حمله قرار دهد، محل حمله قارچ باريك و نرم می‌گردد و گياه از بين می‌رود. در مرحله بعدی رشد، علائم اوليه بيماری روی ريشه تقريباً شبيه به آنچه كه در مورد گياهچه ذكر شد می‌باشد.

پس از بلوغ بوته‌ها، علايم پوسيدگی ريشه، به صورت پژمردگی ناگهانی بوته‌هاست، يعني در حالتی كه برگ‌ها سبز هستند، می‌خشكند كه آن را به اصطلاح سبز خشك می‌نامند.

شرايط مساعد بيماری

پژمردگی سريع بوته‌ها و متعاقباً مرگ بوته‌ها اغلب چندروز بعد از آبياری روی می‌دهد، زيرا فراهم شدن رطوبت كافی به رشد و نمو قارچ كمك فراوان می‌كند و در نتيجه حمله شديد قارچ، آوندها كه عوامل رسيدن آب و مواد غذايي به گياه هستند از بين می‌روند.

روش‌های پيشگيری و كنترل بيماری

الف- رعايت بهداشت گلخانه و حذف بقايای گياهی

ب- كاشت ارقام مقاوم

پ- ضدعفونی بذور قبل از كاشت با سموم مناسب (كاربندازيم و متالاكسيل)

ت- ضدعفونی خاك توسط آفتاب‌دهی با سموم شيميايی

ث- كنترل بيولوژيك عوامل بيماري‌زای خاك با قارچ‌های آنتاگونيست مانند تريكودرما

ج- شخم زدن عميق خاك گلخانه برای بهبود تهويه خاك

چ- كنترل رطوبت و دمای گلخانه حذف علف‌های هرز خودرو

ه- پرهيز از آبياری بيش از حد

خ- اطمينان از پوسيده بودن كود دامی

د- حذف سريع بوته‌های آلوده همراه با خارج نمودن خاك اطراف ريشه‌های آن‌ها

کنترل بیولوژیک:

غوطه‌ور کردن ریشه نشا قبل از انتقال به گلخانه در محلول آبی رووت گاردین (1 کیلوگرم رووت گاردین در 100 لیتر آب) به طور موثری بیماری را کنترل می‌کند

وجود پوشش پنبه‌اي سفيد تا خاكستري رنگ سطح و يا پشت برگ‌های خیار چیست؟

سفیدک پودری

عامل بيماري

عامل بيماری قارچ است Sphaerotheca. fuliginea كه هم‌نام آن Erysiphe cichoracearum می‌باشد. S. fuliginea گسترش بیش‌تری داشته و از قدرت تهاجم بالاتری برخوردار است.

نژادهای زیادی از هر دو گونه گزارش گردیده است كه در صورت وجود شرايط مساعد محيطی، توانايی ايجاد بیماری در بسیاری از ارقام مقاوم و متحمل كدوئیان را دارند.

اين بيماري ندرتاً موجب مرگ گياه می‌شود (بعلت پارازيت اجباری بودن عامل بيماری) ولی بسته به عامل بيماری، حساسيت ميزبان و شرايط اقليمی خسارت ناشی از اين بيماری متفاوت است.

علايم بيماري

علايم مشخص اين بيماری پوشش پنبه‌ای سفيد تا خاكستری رنگ سطح و يا پشت برگ‌ها، و ساقه بوته‌هاست.

شروع آلودگی از برگ‌های پايينی گياه و بصورت لكه‌های كوچك و مدور و سفيد رنگ در پشت برگ‌ها است كه به سرعت توسعه يافته و دو طرف برگ‌ها را فرا می‌گيرد. برگ‌های مبتلا خشك و شكننده شده و می‌ريزند.

در بوته‌های آلوده ميوه‌ها كوچك‌تر هستند و زودتر از موعد می‌رسند. علاوه بر اين به دليل كاهش سطح فتوسنتز، مواد جامد موجود در ميوه خيار به ميزان قابل ملاحظه‌ای كاهش يافته و موجب بی‌مزه شدن آن می‌گردند.

شرايط مساعد بيماری

قارچ عامل بيماری بر خلاف اغلب قارچ‌ها براي جوانه‌زنی و ايجاد آلودگی نياز به  وجود آب آزاد نداشته ولي رطوبت نسبی بالا (بيش از 95 درصد) و دمای معتدل (25-20 درجه سانتی‌گراد) و شدت نور كم موجب تكثير و اسپورزايی بيشتر آن می‌گردد.

اين بيماری در بهار و پاييز كه دمای شبانه روز اختلاف زيادی دارد بيشتر شيوع دارد. دمای بالای 33 درجه سانتی‌گراد موجب از بين رفتن كنيدی‌های اغلب سفيدك‌های پودری و آب آزاد موجب كاهش جوانه‌زنی كنيدی‌ها می‌گردد.

بقاي بيمارگر در گلخانه بر روي علف‌های هرز و يا روی ميزبان و در خارج گلخانه بصورت بصورت ميسليوم و يا فرم جنسی (به شكل كلیستوتسيوم) است.

اين اندام‌ها با چشم غير مسلح قابل ديدن بوده و به شكل نقاط تيره رنگ بر روی اندام‌های مسن است.

روش‌های كنترل بيماري

– رعايت بهداشت گلخانه با حذف علف‌های هرز و ميزبان‌های اوليه بيمارگر

– هرس اندام‌های گياه به منظور حذف بيمارگر انجام بهتر تهويه و نوردهی مناسب

– عدم مصرف بيش از حد كودهای ازته

– رعايت دور و ميزان آبياری

– تامين نور كافی در گلخانه‌ها با تامين روشنايی و يا استفاده از پوشش مناسب گلخانه و جهت جغرافيايی گلخانه (شمال- جنوب)

– كاشت ارقام مقاوم

– استفاده از ارقام متحمل و مقاوم به بیماری

– تركيبات القا كننده مقاومت، گروه جديدی از عوامل محافظت كننده گياهان هستند كه اثر مستقيم ضد پاتوژنی ندارند ولي با فعال كردن مكانيزم‌های دفاع طبيعی (SAR) از ايجاد بيماری در گياه جلوگيری می‌كنند.

اين نوع خاص مقاومت گياهی بوسيله بعضی از عوامل زنده يا غير زنده بدست می‌آيد و موجب محافظت سيستميك كل گياه در برابر طيفی از بيماری‌های قارچی و باكتريايی می‌شود.

استفاده از اينگونه تركیبات غير سمی مانند سيليكون، نمك‌های سدیم، آمونيم و پتاسيم براي جايگزينی مصرف با سموم قارچ‌كش به دليل بی‌خطر بودن برای انسان و محيط زيست، در مدیریت كنترل سفيدك پودری جالیز بخصوص در گلخانه‌ها بسيار با اهميت می‌باشند.

کنترل بیولوژیک:

عصاره گیاهی روغن‌های پنبه دانه، ذرت و سیر (میلدی کیور) به میزان 5/7 در هزار

کنترل شیمیایی:

بیکربنات پتاسیم (کالیبان) SP 85 درصد به میزان 5 در هزار بعد از گلدهی و باردهی

دیفنوکونازول+سیفلوفنامید (سیدلی تاپ) DC 14 درصد با غلظت 1 در هزار براي خیار گلخانه‌ای و عدم استفاده بیش از دو بار در طول یک فصل.

آزوکسی استروبین+ دیفنوکونازول (ارتیواتاپ، سفیر، دیفوروبین) SC 32/5 درصد به میزان 0/75 در هزار (حداکثر دو بار سمپاشی). دیفنوکونازول+ سیفلوفنامید (سیدلی تاپ) با غلظت 1 در هزار عدم استفاده بیش از 2 بار در طول یک فصل.

توجه به اين نكته لازم است كه براي جلوگيری از ايجاد مقاومت قارچ عامل بيماری، مصرف سموم قارچ‌كش در كنترل سفيدك‌های پودری بايستی بصورت تناوبی از سموم قارچ‌كش گروه‌های مختلف سموم باشد.

بايستي دقت شود غلظت مناسب قارچ‌كش بطور كامل رو و پشت برگ‌های گياهان سمپاشي شود. استفاده از كودهای حاوی فسفر بالا موجب افزايش گياه به بيمارگر می‌گردد.

کرکی شدن پشت برگ‌های خیار در اثر چیست؟

سفيدك داخلي خيار (Downy mildew)

عامل بيماري

عامل بيماري قارچي است به نام pseudoperonospora cubensis ميلسيوم اين قارچ بدون ديواره عرضی و بين سلولی و بر روی آن‌ها هوستوريوم يا اندام‌های مكنده چماقی شكل ايجاد می‌شود.

كنيديوفرهای قارچ به صورت گروه‌های يك تا پنج عددی از داخل هر روزنه برگ خارج می‌گردند. كنيديوفر در فاصله دو سومی طول خود منشعب شده و هر شاخه نيز به دو شاخه‌ای تبديل شده و در انتهای هر استريگما يك اسپورانژ تخم مرغی تشگيل میگردد.

علايم بيماري

ابتدا علائم در روي برگ‌های بالغ و مسن ظاهر شده سپس به تمام برگ‌ها سرايت می‌كند. اولين علائم به‌صورت رنگ پريدگی و حالت موزاييكی برگ‌هاست.

در مدت كوتاهی اينگونه لكه‌های رنگ پريده به رنگ زرد و قهوه‌ای در آمده و ابعاد آن‌ها به يك تا دو سانتي‌متر می‌رسد كه داراي شكل هندسی نامنظم و محدود به رگبرگ‌ها می‌باشند.

پشت برگ‌ها، ظاهر كركی به رنگ ارغوانی تيره تا خاكستری روشن دارند كه ناشی از اسپورزايی عامل بيماری در محل لكه‌ها است.

با پيشرفت بيماري ضمن توسعه لكه‌ها و اتصال آنها به يكديگر ، كل برگ‌ها خشك شده و به تدريج می‌ريزند. ميوه‌ها نيز در اثر آلودگی بوته، تحت تاثير قرار گرفته و ضمن دفرمه شدن شكل و اندازه آن‌ها، بدمزه نيز می‌شوند.

شرايط مساعد بيماري

بيمارگر زمستان را بصورت فرم غيرجنسی در روی گياهان گلخانه‌ای يا خيارهای آلوده زير پوشش پلاستيك و يا بصورت اسپور جنسی در بقايای برگ داخل خاك سپری می‌كند و معمولاً هنگامی كه گياهان حساس در زمينی كاشته شوند جوانه می‌زنند.

دمای مناسب بيماری 22-15 بوده و در آب و هواي مرطوب (بالای 95 درصد) به  شدت توسعه می‌يابد. در صورت وجود آب روی شاخ و برگ توسط مه، شبنم، آب‌پاشی شرايط برای جوانه زدن اسپورهای بيمارگر مساعد خواهد بود.

فقر عناصر غذايي (پتاس، روي، مس و منيزيم) موجب حساس شدن بوته‌ها به آلودگی به اين بيماری می‌شوند. بطور كلی ميزان آلودگی به طول زمان شبنم ارتباط دارد. موفقيت در ايجاد آلودگی به مدت شبنم، دما و غلظت اسپورانژ بستگی دارد.

آلودگی می‌تواند در پی يك دوره 2 ساعته شبنم در 20 درجه، و در يك دوره 6 ساعته شبنم در دماي 15 تا 20 درجه، در يك دوره 24 ساعته شبنم در 10 تا 20 درجه و در يك دوره 24 ساعته در 5 تا 20 درجه سانتی‌گراد اتفاق بيافتد.

روش‌های پيشگيری و كنترل بیماری

– بهبود زهكشی خاك، رعايت تناوب زراعی، كنترل علف‌های هرز

– تعبيه تشتك آهك يا اسفنج آغشته به آهك در محل درب ورودی گلخانه جهت ضدعفونی كفش‌ها

– كاشت ارقام مقاوم

– عدم كشت متراكم بوته‌ها

– تهويه مناسب گلخانه جهت كاهش رطوبت نسبی هوا

– رعايت دور و ميزان آبياری و خودداری از آبياری شبانه

– هرس برگ‌های آلوده و معدوم كردن آن‌ها

– تقويت بوته‌ها با كودهای حاوی فسفر و پتاس

– در زمان آلودگی بوته‌ها به اين بيماری مصرف كود‌های ازت‌دار بايد به حداقل برسد.

سیازوفامید (رانمن) SC 20 درصد به میزان 1/5 در هزار، سیازوفامید (رگنانت) SC 20 درصد به میزان 1/5 در هزار، 0/6 در هزار در گلخانه‌های خیار و گوجه‌فرنگی توصیه شده است.

بردو ( بردوکسین، بردوفیکس، بردوتکس، بردوسیف) SC 18 درصد به میزان 5 در هزار در گلخانه‌های خیار و گوجه‌فرنگی توصیه شده است.

پیراکلواستروبین+دیمتومورف (پیرادایم) با غلظت 0/35 در هزار، براي سفیدك کرکی خیار که بیش از سه نوبت متوالی و 6 نوبت در یک دوره تولید ممنوع است.

ماندی پروپامید+ دیفنوکونازول (کاریال استار) با غلظت 0/7 در هزار براي سفیدك کرکی خیار. متوکترادین+دیمتومورف (اورگو) SC 525 استفاده بیش از دو نوبت متوالی و بیش از چهار نوبت در یک دوره تولید ممنوع است براي سفیدك کرکی خیار.

بايستي توجه داشت تاخير در كنترل اين بيماری موجب انتشار اسپورهای بيمارگر به تمامی بوته‌ها و مشكل شدن كنترل بيماری خواهد گرديد.

با توجه به اينكه سموم دی‌تيوكاربامات براي انسان خطراتی در بر دارند از ساير سموم قارچكش استفاده گردد. برای جلوگيری از ايجاد مقاومت به سموم قارچ كش (به‌خصوص سموم سيستميك) رعايت تناوب در مصرف آن‌ها اهميت زيادی دارد.

وجود نواحی آبسوخته کوچک در سطح زیرین برگ نشانه چیست؟

لکه برگی زاویه‌ای خیار

عامل بیماری

عامل بیماری باکتری Pseudomonas syringae pv. Lacrymanse می‌باشد.

شرایط مساعد بیماری

• رطوبت یکی از فاکتورهای مهم برای توسعه بیماری به شمار می‌رود.
• آلودگی با جمع شدن آب در برگ‌ها تشدید می‌شود.
• رطوبت نسبی حداقل 95 درصد برای توسعه لکه‌های بیماری در برگ لازم است.
• دمای مناسب برای گسترش بیماری 24 تا 28 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
• باکتری می‌تواند در دمای بالا دوام بیاورد به طوری که اگر دما برای مدت 5 روز 37 درجه سانتی‌گراد باشد رشد و توسعه بیماری متوقف نمی‌شود.
• افزایش میزان ازت خاک باعث تشدید یا گسترش بیماری می‌شود.
• عامل بیماری زمستان را در بذر گیاه می‌گذراند.
• به وسیله آب آبیاری، حشرات از بوته‌ها و بقایای آلوده به گیاهان سالم منتقل می‌شود.

علائم بیماری

• ابتدا علائم به صورت نواحی آبسوخته کوچک در سطح زیرین برگ ظاهر می‌شوند و شکل زاویه‌ای به خود می‌گیرند.
• بعد از گذشت زمان لکه‌ها قهوه‌ای رنگ شده و هاله‌ای زرد رنگ اطراف آن را می‌گیرد.
• روی برگ لکه‌های قهوه‌ای ایجاد، سپس قسمت‌های آلوده خشک و چروکیده شده و از قسمت‌های سالم جدا می‌شوند لذا سوراخ‌های بزرگ و غیر منظمی در برگ‌ها ایجاد می‌گردد.
• در نهایت لکه‌ها به یکدیگر پیوسته و به برگ ظاهر پژمرده می‌دهند.
• گل‌های ماده و میوه‌های خیلی جوان پس از آلوده شدن از گیاه جدا شده و می‌افتند.
• لکه‌های روی میوه کوچک‌تر از لکه‌های برگ و تقریبا گرد و فرورفته هستند.
• روی دمبرگ و ساقه لکه‌های سفید گچی رنگ تولید می‌شود که سطح ناهمواری دارند.

آلودگی میوه معمولاً سطحی است ولی گاهی پوسیدگی عمیق دیده می‌شود، در ابتدا لکه‌ها کوچک، گرد و صاف هستند، اما زمانی که خشک شوند ترک خورده و با مرکز سفید رنگی باز می‌شوند

روش‌های پیشگیری و كنترل بیماری

• تناوب زراعی دو ساله
• استفاده از بذور عاری از باکتری
• خیس کردن بذر در آب 57 درجه سانتی‌گراد به مدت 5 تا 10 دقیقه
• عدم استفاده زیاد از کودهای ازته
• کاشت ارقام مقاوم یا متحمل
• کاهش رطوبت گلخانه با تهویه مناسب
• حذف، خارج کردن و سوزاندن بوته‌های آلوده
• سمپاشی با ترکیبات مسی (سموم مسی باید با احتیاط مصرف گردد چون در خیار به خصوص هنگامی که با غلظت زیاد روی گیاه جوان و در دمای بالا به کار رود موجب گیاه‌سوزی می‌گردد).
• در صورت استفاده از سم مانکوزب به میزان 2 تا 3 در هزار باید قبل از ظهور میوه استفاده گردد به این دلیل که این سم برای انسان سرطان‌زا می‌باشد و به هیچ وجه نباید هنگام ظهور میوه در بوته توصیه گردد.

سایر بیماریهای خیار

بیماری ریزوكتونیایی خیار

عامل بیماری

عامل بیماری قارچ Rhizoctonia می‌باشد.

علائم بیماری

• مهم‌ترین علائم بیماری رایزوکتونیا روی خیار، پوسیدگی شکمی خیار می‌باشد.
• این علائم بیشتر در آب و هوای سرد و مرطوب و ابتدا در مزرعه به وجود می‌آیند.
• ممکن است بعد از برداشت، هنگام حمل و نقل یا نگهداری در انبار به دیگر میوه‌ها نیز سرایت کنند.

روش‌های پیشگیری و كنترل بیماری

• استفاده از بذر عاری از بیماری
• افزایش فاصله بین بوته‌ها
• پرهیز از کشت در زمین‌های کم زهکشی شده و مرطوب
• تناوب 3 ساله
• ضدعفونی خاک
• استفاده از قارچ‌کش رورال تی اس با ظهور اولین علائم

آنتراكنوز خیار

این بیماری در گلخانه‌هایی با رطوبت بالا معمول است که علاوه بر خیار روی خانواده کدوئیان به جز کدو مسمایی و کدو تنبل مشاهده شده است.

عامل بیماری

عامل بیماری Colletotrichum lagenarium میباشد.

شرایط مساعد بیماری

• مهم‌ترین شرایط برای رشد و نمو قارچ، در درجه اول رطوبت و بعد حرارت است.
• اسپورها در دمای پایین‌تر از 5/4 و بالاتر از 30 درجه سانتی‌گراد جوانه نمی‌زنند.
• مناسب‌ترین دما برای جوانه‌زنی در صورت وجود رطوبت کافی 24 تا 27 درجه سانتی‌گراد است.
• اسپورها به وسیله باد، حشرات، باران و آبیاری از بوته‌ای به بوته دیگر منتقل می‌شوند.

علائم بیماری

• در مرحله گیاهچه کوتیلدون‌ها در اثر حمله قارچ از بین رفته و روی ساقه زخم‌های قهوه‌ای رنگ مایل به سیاه به وجود می‌آید که به سرعت شکاف برداشته و منجر به مرگ گیاهچه می‌گردد.
• روی برگ‌های جوان معمولاً لکه‌های سبز رنگ پریده به وجود می‌آیند. لکه‌ها در روی برگ‌ها در فاصله بین رگبرگ‌ها گرد ولی در مجاور آنها زاویه دارند در صورت مساعد بودن شرایط لکه‌ها به هم متصل شده و تمام سطح برگ را می‌گیرند و برگ‌ها قهوه‌ای و خشک می‌شوند.
• گاهی شدت بیماری به قدری زیاد است که در مزرعه یا گلخانه منظره سوختگی به وجود می‌آید.
• روی دمبرگ‌ها و ساقه لکه‌های سبز مایل به خاکستری که حاشیه آن مشخص نیست به وجود می‌آید.
• در بعضی موارد صمغ نیز از محل شکاف لکه خارج می‌شود.
• روی میوه علائم مشخص بیماری ظاهر می‌شود بدین صورت که ابتدا در سطح خارجی که در مجاورت با رطوبت قرار دارد لکه‌های مایل به سبز ظاهر می‌گردد که ابتدا لکه‌ها سطحی بوده ولی سپس گود شده و به عمق گوشت میوه نفوذ می‌نماید.
• رشد و نمو زخم‌ها در گوشت میوه باعث پوسیدگی آبدار (در صورت وجود رطوبت زیاد) یا خشک می‌شود.
• در مرکز زخم‌ها اسپورهای قارچ به صورت ساختارهای سیاه رنگ و ریز در توده حنایی یا صورتی ایجاد می‌شود.

روش‌های پیشگیری و كنترل بیماری

• رعایت اصول بهداشتی گلخانه
• استفاده ار بذور سالم
• استفاده از ارقام مقاوم و متحمل
• کاهش رطوبت و تهویه مناسب
• هرس برگ‌های آلوده، خارج کردن و انهدام بقایای آلوده از گلخانه
• از بین بردن علف‌های هرز و کاه و کلش آلوده
• سمپاشی با مانکوزب به نسبت دو در هزار

گموز خیار

عامل بیماری

عامل بیماری Cladosporium cucumerinum می‌باشد

شرایط مساعد بیماری

• آب و هوای سرد ( 5 تا 15 درجه سانتی‌گراد) و مرطوب
• هوای راکد و تهویه نامناسب

علائم بیماری

• ظاهر شدن نقاط قهوه‌ای رنگ با حاشیه زرد رنگ روی برگ
• میوه‌ها کوچک دارای لکه‌های آبسوخته کمی فرورفته می‌باشد، گاهی از این لکه‌ها ماده صمغی قهوه‌ای خارج می‌شود و به صورت دانه‌های قهوه‌ای خشک می‌شوند.

روش‌های پیشگیری و كنترل بیماری

• استفاده از ارقام مقاوم
• حفظ دمای گلخانه در حدود 27 درجه سانتی‌گراد و چند روز خشک نگه داشتن شاخ و برگ
• زهکشی مناسب خاک
• در صورت نیاز به قارچ کش، سمپاشی با اکسی کلرو مس 150 گرم در 100 لیتر آب، متالاکسیل مانکوزب به میزان 250 گرم در 100 لیتر آب.

جهت مشاوره کنترل آفات و بیماریهای خیار با شماره 09134645277و 09134645348 تماس بگیرید

نماتد مولد گره ريشه (Root rot nematode)

اهميت و انتشار بيماري:

نماتدهاي پارازيت گياهي سالانه حدود صدها ميليارد دلار به محصولات كشاورزي مختلف در دنيا خسارت وارد می‌كنند كه در اين ميان نماتد مولد گره ريشه يكی از مهم‌ترين و اقتصادی‌ترين نماتدهای پارازيت گياهی است.

اين نماتدها انگل داخلی و غير مهاجری هستند كه با نفوذ به داخل ريشه وبا ترشحات آنزيمی مخصوص خود از جمله پروتئاز، متابوليسم ميزبان را به نفع خود و قارچ‌های بيماری‌زا تغيير می‌دهند.

گياه در عكس‌العمل با سنتز اكسين و ساير مواد موجب بزرگ شدن سلول‌ها و ازدياد سلولی در نسوخ ريشه شده و در نتيجه از حالت عادی خارج می‌شود.

در نتيجه موجب اختلالات ساختمانی، فيزيولوژيكی و شيميايی در گياهان شده و كاهش شديد رشد گياه و خسارت اقتصادی قابل توجه به گياهان آلوده را به دنبال دارد.

ميزان خسارت ناشی از اين نماتدها به گياه ميزبان، جمعيت و گونه نماتد و شرايط زراعی وابسته است.

عامل بيماري نماتد Meloidogyne spp

نماتدهای ايجاد كننده بيماری سه گونه از جنس Meloidogyne هستند كه شامل گونه‌های M. Javanica ، M. incognata M. arenaria، و M. hapla می‌باشند.

علايم بيماري

علايم بيماري در روي اندام‌های هوايی در ابتدا بصورت ضعف عمومي (مانند علايم ناشی از كمبود مواد غذايی مثل كمبود آهن) زردی و پژمردگی برگ‌ها بوده و در نهايت منجر به زوال تدريجی وكاهش محصول در آنها مشاهده می‌شود.

ريشه‌های آلوده در قسمت‌هايی متورم شده و به صورت برجستگی (گال) توسعه می‌يابند كه موجب می‌شود ريشه به شكل تورم‌های سرطانی درآيد.

ريشه‌های آلوده كم رشدتر باقی مانده و حالاتی از نكروز شدن و پوسيدگی را در اواخر فصل نشان می‌دهند. بوته‌های آلوده به اين نماتد نسبت به ساير بيمارگرهای قارچی و باكتريايی خاكزی حساس‌تر بوده و در نتيجه خسارت ناشی از آن‌ها را افزايش می‌دهد.

شرايط مساعد بيماري

لاروهای جوان اين نماتد غالبا در ناحيه مريستم انتهايی و نزديك به ريشه‌های فرعی وارد ريشه شده و از سلول‌های اوليه آوند آبكش و سلول‌های تمايز نيافته شبه پارانشيمی تغذيه می‌كنند.

نماتد با عبور از لایه آندودرم ورسيدن به استوانه مركزی، سلول‌های واقع دراطراف سر نماتد به سلول‌های غول‌آسا تبديل شده و منبع تغذیه‌ای نماتد می‌گردد.

با تشكيل اين سلول‌ها در حاشیه بافت آوندی، در تمایز آوندی بافت‌ها اختلال ايجاد می‌شود كه نتيجه آن كاهش كارايی ريشه و راندمان فتوسنتز است.

در اثر واكنش گياه به تغذيه نماتد سلول‌های پارانشيمی گياه دچارهيپرتروفی و هيپرپلاسی شده (به شكل گره يا گال) و مسیر عبور مواد غذايی از برگ‌ها، گل و میوه به طرف گال‌ها منحرف می‌گردد.

گونه‌های اين نماتد با شرايط مختلف آب و هوايی خاك سازگاری داشته و از طرفی انتقال نماتد از طريق خاك، آب و نهال آلوده و رعايت نكردن مسائل بهداشتی به راحتی امكان‌پذير است.

روش‌هاي پيشگيری و كنترل بيماری:

– آزمايش خاك گلخانه قبل از كاشت براي اطلاع از آلودگی به نماتد و جمعيت آن

– خودداری از ورود هر گونه نهال، غده، پياز و نشای مشكوك و يا آلوده به سالن گلخانه

– حفظ بهداشت گلخانه و مراقبت از ورود نماتد به محوطه گلخانه از طريق خاك آلوده چسبيده به پای حيوانات، ماشين آلات و …

– تناوب كشت در گلخانه و كنترل علف‌های هرز در داخل و حاشيه گلخانه

– افزودن كمپوست به خاك ضمن تقويت خاك موجب كاهش جمعيت نماتد مولد گره ريشه در خاك مي‌گردد.

– كاشت ارقام مقاوم

– ضدعفوني خاك گلخانه با مصرف سموم تدخيني مانند متام سديم (100 ميلي‌ليتر در هر متر مربع)، تيلون و نماكور، نماگون (5 گرم در متر مربع در دو نوبت به فاصله يك ماه)، بازآميد و آبامكتين

– آفتاب‌دهی خاك در ايام تابستان حداقل به مدت 8-6 هفته

– اصلاح بافت خاك با افزودن رس به بستر كاشت

– كاشت گياهان تله چون گل جعفری و چريش

كنترل بيولوژيك نماتد مولد گره ريشه با برخی قارچ‌ها مثل Gliocladium و Paecilomyces و برخي باكتری‌ها مثل Pasturia penetrans

ضدعفونی بستر کشت:

با متام سدیم (واپام) با فرمولاسیون SL 7/32 درصد به مقدار 50 گرم در هر متر مربع بستر خاک.

ایمیسایفوس (نماکیک) با فرمولاسیون  SL30 درصد به مقدار 2/5 در هزار براي خیار گلخانه‌ای

آبامکتین (ترویگو) با فرمولاسیون SC 2 درصد به مقدار 8 لیتر در هکتار همزمان با انتقال نشاء خیار گلخانه‌ای

فلوپیرام (ولوم) با فرمولاسیون EC 40 درصد به مقدار5/937- 1250 میلی‌لیتر در هکتار خیار به صورت نشاء

بيماري موزاييك خيار (Cucumber mosaic Virus)

عامل بيماري

ويروسی است ايزومتريك به قطر 28 نانومتر كه ژنوم آن RNA تك‌رشته‌اي و سه قسمتي است. اين ويروس در محيط خارج گياه كم ثبات است، زيرا اجزا ي پروتئين پوششی ويروس به هم نچسبيده و به راحتي آنزيم‌های ريبونوكلوئاز قادرند نوكلئيك اسيد آن را تجزيه كنند .

علايم بيماري

علايم ويروس موزاييك خيار به صورت لكه‌های سبز تيره و روشن به شكل موزاييك، كلروز عمومي، كوتولگی، نخی شدن برگ‌ها و كلروز يا نكروز موضعی (كه بسته به نوع استرين ويروس متفاوت است) مي‌باشد.

علایم ويروس ابتدا روي برگ‌های جوان ظاهر می‌شود و آن‌ها را چروكيده و با لبه‌های برگشته در می‌آورد و سپس فاصله ميان گره‌ها كوتاه و بوته به حالت روزت در می‌آيد.

در آلودگی‌های زود هنگام خشكاندن برگ‌ها نيز ديده می‌شود. اين ويروس موجب تلخ شدن و بد شكل شدن میوه خيار می‌گردد. وجود ناصافی و بدشكلی ميوه و لكه‌های زرد در روی پوست خيار، موجب كاهش ارزش تجاری آنان می‌گردد.

از طرف ديگر رشد بوته‌های خيار در اثر اين بيماری كاهش يافته و لذا محصول كمتری نيز توليد می‌شود.

شرايط مساعد بيماري

انتقال آلودگی از طريق بذر و سس و حشرات ناقل و مكانيكی به راحتی امكان‌پذير است. انتقال طبيعی آن با شته‌هايی مانند شته سبز هلو و شته جاليز صورت می‌گيرد و در بدن شته ناقل نمی‌تواند پايداری كند زيرا رابطه آن با ويروس ناپاياست.

پايداری اين ويروس در علف‌های هرز بسيار مهم است. گياهانی مانند چغندرقند كه در فصل زمستان در مزرعه هستند می‌توانند ويروس را انتقال دهند.

روش‌های پيشگيري و كنترل بيماری

هيچ نوع ماده شيميايي براي كنترل اين بيماري وجود ندارد. كنترل اين بيماري از طريق پيشگيري است.

– ضد‌عفوني گلخانه

– تناوب زراعي حداقل 2 ساله

– كاشت استفاده از ارقام مقاوم

– استفاده از بذور عاری از ویروس

– اقدامات بهداشتی از قبيل شستن دست‌ها با آب و صابون هنگام دست‌كاری گياهان

– از بين بردن علف‌های هرز

– نصب توری با سوراخ‌های ريز در گلخانه‌ها و خزانه‌ها برای جلوگيري از ورود آفات ناقل

– مونيتورينگ (رديابي) و كنترل شيميايی حشرات ناقل از جمله شته‌ها

– حذف بوته‌های آلوده و معدوم نمودن آنها در بيرون از گلخانه

– تقويت رشد بوته‌ها با مصرف متعادل عناصر غذايي

کنترل بیولوژیک:

پشه شکارگر Aphidoletes aphidiomysa براي کنترل شته Aphis gossypii در گلخانه‌های خیار.

زنبور پارازیتوئید Aphidius colemani براي کنترل شته Aphis gossypii در گلخانه‌های خیار.

زنبور پارازیتوئید Aphidius ervi براي کنترل شته Myzus persicae در گلخانه‌های خیار.

اختلالات فیزیولوژیک در خیار

تلخی میوه خیار

دلایل این عارضه

• افزایش ناگهانی دما
• رطوبت کم خاک
• هرس شدید و یکباره‌ی بوته‌ها
• به‌کارگیری نامناسب سموم و کودها

كنترل این عارضه

• انجام دوره‌های منظم آبیاری به‌طوری که با تنش خشکی مواجه نشود.
• کاشت خیار در مناطقی که نوسانات حرارتی کم باشد.

سرمازدگی و پژمردگی ناشی از دمای پایین در خیار

عوارض ناشی از سرمازدگی

• میوه‌ی سرمازده دارای خراش‌های رنگ‌پریده‌ی طولی شبیه خطوط ریز بوده و اکثرا بدشکل می‌باشند.
• در گلخانه، خیار نیازمند حداقل دمای 21 درجه‌ی سانتیگراد بوده و اگر درجه حرارت به‌طور ناگهانی افت کند، علائم پژمردگی ظاهر می‌شود. اما معمولاً رشد مجدد گیاهان اتفاق می‌افتد.
• اگر شرایط سرما ادامه یابد، گیاهان به‌طور دائم رشدشان متوقف می‌شود.

كنترل این عارضه

• جهت کنترل بیماری باید گلخانه در دمای مناسب تنظیم گردد.

گرمازدگی و پژمردگی ناشی از دمای بالا در خیار

عوارض ناشی از این عارضه

• بوته‌های خیاری که در زیر پوشش پلاستیکی و در گلخانه کشت می‌شوند توسط گرمای اضافی بازتابش شده از پلاستیک، دچار سوختگی شده و آسیب می‌بینند.
• درجه حرارت بیش از 32 درجه‌ی سانتیگراد به‌ویژه در روزهای گرم و آفتابی به‌طور موقت باعث پژمردگی می‌شود.
• در گلخانه بایستی در درجه حرارت‌های 27-24 درجه‌ی سانتی‌گراد تهویه صورت گیرد.
• با تداوم درجه حرارت بالا حاشیه‌ی برگ‌های پایینی خشک می‌شود.
• پژمردگی موقت در اوایل فصل رشد و قبل از اینکه سیستم ریشه به اندازه‌ی کافی توسعه یابد و زمانی که روزهای گرم و آفتابی به طول می‌انجامد اتفاق می‌افتد.
• اکثر گیاهان دوباره رشد می‌کنند اما گیاهانی که برگ‌های پایینی ندارند از بین می‌روند.
• در این حالت خاک‌دهی پای بوته‌ها با بسترهای مناسب و آبیاری با آبپاش از قسمت بالای گیاه به رشد مجدد کمک می‌کند.

كج شدن میوه خیار

دلایل این عارضه

• تنش‌های حرارتی
• تنش رطوبتی
• تنش تغذیه‌ای مانند کمبود پتاسیم

میوه به شکل نیم دایره درآمده و بازارپسندی آن‌ها تا حدی کاهش می‌یابد.

كنترل این عارضه

• تنظیم دما
• تنظیم رطوبت گلخانه
• تغذیه‌ی مطلوب گیاه

شوری زیاد در خیار

عوارض ناشی از شوری

خیارهایی که بلافاصله در خاکهای تیمار شده با حرارت یا خاک زهکشی نشده کشت میشوند غلظت بالایی از نمک‌های معدنی را تحمل می‌کنند. این نمک‌ها به ریشه خسارت وارد می‌کنند که نتیجه‌ی آن:

• رشد ضعیف
• کوچک بودن گلگاه
• سوختگی حاشیه برگ
• علاوه بر این گیاه به کاربرد کود در مراحل بعدی عکس‌العمل نشان نمی‌دهد.

كنترل این عارضه

• بایستی نمونه‌ای از خاک را به آزمایشگاه فرستاده تا با توجه به میزان نمک در خاک، تغذیه صورت گیرد.
• به‌طور کلی باید از مصرف نیترات پتاسیم، نیترات کلسیم، فسفات آلومینیوم، کودهای با تجزیه‌پذیری بالا و کودهایی که سطح نمک را سریعا بالا می‌برند اجتناب نمود.
• در گلخانه در طی فصل رشد باید دو الی سه بار نمونه‌گیری خاک صورت گیرد تا از مصرف صحیح کودها اطمینان حاصل نمود.

سوختگی ناشی از كود در خیار

عوارض ناشی از این عارضه

مصرف مقادیر زیاد کود حیوانی نپوسیده یا کود حیوانی همراه با تراشه‌ی چوب یا خاک‌اره در عملکرد تاثیر دارد:

• آمونیوم به‌صورت سم بوده و شرایطی با نام سوختگی کودی ایجاد می‌کند.
• گیاهان پژمرده شده
• بافت برگی بین رگبرگ‌ها خشک می‌شود
• ریشه‌چه‌ها دچار تغییر رنگ شده و خشک می‌شوند.

كنترل این عارضه

• به‌منظور جلوگیری از بروز این حالت بایستی تنها از کودهای مناسب در زمان مناسب استفاده نمود.

جهت مشاوره کنترل آفات و بیماریهای خیار با شماره 09134645277و 09134645348 تماس بگیرید