عناوین
آفات انبه
تولید انبه توسط گروهی از آفات انبه نظیر پشه های گالزا، شپشک، زنجرک و مگس میوه تهدید می شود در این مقاله به بررسی انواع آفات انبه، روش های خسارت و کنترل آنها می پردازیم
مگس میوه انبه
علائم ونحوه خسارت
حشرات ماده تخم‌های خود را به درون بافت میوه تزریق می‌کنند و لاروها پس از تفریخ شروع به تغذیه از بافت میوه می‌کنند. لاروها پس از رشد کامل به طول 7 ميلي‌متر مي‌رسند. در اين زمان لارو از ميوه خارج شده و پس از افتادن روي خاك، در داخل خاك تبديل به شفيره مي‌شوند. اين حشره 3 سن لاروي دارد. دوران شفيرگي و لاروي ممكن است در مجموع 2 تا 4 هفته طول بكشد. درجه حرارت و رطوبت نسبي بالا براي تكثير و رشد مگس ميوه مناسب مي‌باشد. به محض رسيدن ميوه انبه، جمعيت حشرات رو به افزايش مي‌گذارد و در دوران خشكي نيز جمعيت آن دچار نقصان می‌شود. حساسيت ارقام مختلف نسبت به اين آفت متفاوت است. دالان‌های ایجاد شده درون میوه در اثر تغذیه لارو راهي براي ورود و گسترش قارچ‌ها و باكتري‌هاي ساپروفيت ايجاد مي‌نماید. لاروها با بجا گذاشتن فضولات خود بافت ميوه را از بين مي‌برند و در صورت آلودگي زياد باعث رسيدگي زودرس ميوههاي نارس و تخريب بافت آن ها مي‌شوند. چنين ميوه‌هايي بازارپسندي خود را از دست مي‌دهند و ارزش اقتصادي ندارند .
مبارزه
معمولاً براي مبارزه با اين حشره ، در باغات انبه، از سموم شيميايي استفاده مي‌شود. محلول‌پاشي خاك سايه انداز درخت، با حشره كش مالاتیون وبا چند تكرار در طول 3 ماه می‌تواند جمعیت حشره را کنترل نماید. استفاده از تله‌های فرومونی حاوی متیل اوژینول و محلول آب و مواد شوینده باعث حذف قابل توجه حشرات نر بالغ و کاهش جمعیت آن می‌گردد. در اين روش از نئوپان به ابعاد 6 × 2 × 2 سانتي متر، اشباع شده با متيل اوژينول بوسيله سيم‌هاي مفتولي در داخل سطل‌هاي حاوي محلول به نحوي كه با محلول داخل آن تماسي نداشته باشد، استفاده می‌شود. براي پركردن سطل‌ها از آب و مايع ظرفشويي به ميزان 2 ليتر استفاده می‌شود. با توجه به گرماي هوا و تبخير محلول داخل سطل، سطل‌ها می بایست به صورت هفتگي تعویض شوند. همچنين مي توان از تله هاي آماده مثل تله مك فيل ، دلتا و …استفاده نمود. سمپاشي تنه درختان با تركيب پروتئين هيدروليزات و يكي حشره‌كش تماسي مثل ديازينون به نسبت دو درهزار مي تواند تا حد زيادي جمعيت آفت را كنترل نمايد .
پشه گل آذین انبه
علايم و نحوه خسارت پشه گل آذین
یکی از آفات انبه پشه گل آذین می باشد. این حشره همزمان با ظهور گل آذين انبه ظاهر مي شود (در شرايط بندرعباس از اوايل بهمن تا نيمه فروردين) تخم هاي خود را به صورت انفرادي روي محور گل آذين (محور اصلي يا انشعابات آن) مي‌گذارد. تخم ها پس از تفريخ با ايجاد سوراخ كوچكي وارد بافت گل آذين مي‌شود و با تغذيه از بافت موجب خشكيدگي و قهوه‌اي شدن بافت گل‌آذين مي‌گردد.
نكته قابل توجه اينكه خسارت وارده به گل آذين بيشتر در اثر آلودگي ثانويه از محل زخم‌هاي ايجاد شده توسط اين حشره به وجود مي‌آيد، زيرا پس از حمله اين آفت آلودگي‌هاي قارچي ايجاد مي‌شود. در اثر حمله عوامل قارچي محور گل آذين خشك مي‌شود و با خشك شدن محور گل آذين كليه انشعابات آن خشك و گل هاي موجود روي آن نيز از بين مي رود. در ابتداي مراحل آلودگي آثار خسارت اين حشره به صورت حفره‌هاي كوچكي روي گل آذين است كه به تدريج اطراف اين حفره‌ها قهوه‌اي و سياه مي‌شود و خشكيدگي بافت اطراف حفره نيز پيشرفت پيدا مي‌كند.
مبارزه
برای مبارزه با اين آفت می توان عملیات مبارزه زراعی و شیمیایی بصورت پشت سر هم انجام داد تا به کنترل مطلوبی دست یابیم. این عملیات شامل :
1- شخم سطحی و شعله افکنی خاك سطح باغ بویژه در محل سایه انداز درختان، قبل از شروع گلدهی.
2- مبارزه شیمیایی: شامل سمپاشی سایه انداز درختان با حشره‌کش مالاتیون که دو منظوره بوده و برای کنترل مگس میوه نیز توصیه شده است یا سمپاشي درختان با حشره كش ديمتوات به غلظت يك در هزار بعد از ظهور گل آذين و قبل از باز شدن گل‌ها.
زمان سمپاشي درختان مي بايست بعد از تخم‌ريزي حشره و قبل از اين كه لاروها به درون بافت محور گل آذين بروند، صورت گيرد. اين سمپاشي باعث مي‌شود كه تعدادي از لاروهاي تازه خارج شده از تخم از بين بروند.
پشه گال زا انبه
علايم و نحوه خسارت
یکی از آفات انبه که خسارت زیادی به آن می زند پشه گالزا است، در اوايل بهار حشرات ماده بالغ پس از جفت‌گيري تخم‌هاي خود را به تعداد بسيار زياد در سطح زيرين برگ مي‌گذارند. اغلب تخم‌ها پس از 1 تا 2 روز باز مي‌شوند و لاروها پس از خروج از پوسته تخم بافت برگ را سوراخ نموده و وارد برگ مي‌شوند در اثر واكنش گياه محل ورود لارو متورم و بعد از چند روز تورم به گال تبديل مي‌گردد. در مواردي كه آلودگي زياد باشد تعداد گال‌هاي پشت يك برگ به 250 تا 300 عدد نيز مي‌رسد كه در اين حالت برگ لوله و بسيار شكننده مي‌گردد و خيلي زود ريزش مي‌كند. اين عمل باعث كاهش سطح سبزينه گياه و نهايتاً كاهش شديد ذخيره غذايي گياه مي‌گردد. اين در حقيقت بيشترين خسارتي است كه از طرف آفت وارد مي‌شود.
مبارزه
حتي المقدور سعي مي شود از توصيه مبارزه شيميايي عليه اين آفت خودداري گردد. با وجود اين در پاره‌اي از مناطق خسارت پشه گالزا به حدي است كه مبارزه شيميايي غيرقابل اجتناب است.
کنترل آفت بایستی به محض ظهور اولین علایم خسارت به صورت لکه‌ای انجام شود، در این صورت یک بار سمپاشی می‌تواند برای کنترل آفت کافی باشد. در غیر این صورت با توجه به روند تدریجی خروج حشرات کامل از درون گال‌ها و رشد سرشاخه‌های جدید تکرار 2تا 3 نوبت سمپاشی در سال ضرورت دارد. استفاده از امولسیون روغن با حشره‌کش علاوه بر افزایش دوام سموم باعث می‌شود پوشش یکنواختی از سم روی سطح برگ قرار گیرد و حشرات کامل قادر به تخم‌گذاری در برگ نباشند در ضمن نفوذ سم به داخل گال‌ها را تسهیل نموده و منجر به مرگ لاروها و شفیره‌های آفت در داخل گال می‌شود.
بهترين زمان مبارزه شيميايي دراستان هرمزگان در اسفندماه و در ابتداي پيدايش جوانه‌هاي گل مي‌باشد. در اين مرحله سمپاشي به كمك يك حشره‌كش تماسي نفوذی همراه با يك حشره‌كش سيستميك مي‌تواند اثرات دو منظوره مطلوبي داشته باشد. حشره‌كش تماسي جمعيت زيادي از اين حشره را در حال خروج از گال از بين مي‌برد و حشره‌كش سيستميك نيز در ابتداي آلودگي لاروهايي را كه وارد برگ شده‌اند از بين مي‌برد. حشره‌كش ديمتوات به ميزان يك در هزار حداقل تا دو الي سه نوبت سمپاشي در سال مفيد واقع خواهد شد. همچنین استفاده از حشره‌کش‌های سیستمکی مثل کنفیدور به میزان نیم در هزار در زمان ظهور جوانه‌های جدید می‌تواند مؤثر باشد.
همچنین با توجه به کارایی بالای حشره‌کش‌های مالاتیون (یک در هزار)، سیرومازین و استامی پراید (نیم در هزار) به همراه روغن امولسیون شونده یک درصد توصیه می‌شود.
زنجرک انبه
اين آفت از خطرناك‌ترين آفات انبه به ويژه در فصل گلدهي در تمام نقاط انبه كاري دنيا می‌باشد. زنجرك انبه زمستان را به صورت حشره كامل و غالباً در قسمت تاج درختان انبه سپري مي‌كند. فعاليت آفت از حدود دو هفته قبل از ظهور گل آذين بر روي درختان انبه (در منطقه ميناب و رودان نيمه دوم دي ماه و در منطقه سياهو نيمه اول بهمن ماه) با تغذيه حشرات بالغ از جوانه هاي مولد گل‌آذين شروع مي‌شود.
علایم و نحوه خسارت
حشرات بالغ و پوره‌ها از شیره گیاهی روی گل‌آذین و جوانه‌ها تغذیه می‌کنند. تغذيه شديد پوره‌ها از شيره گل‌آذين كه همراه با تراوش عسلك فراوان نيز مي‌باشد، باعث ريزش گل‌ها و عدم تشكيل ميوه بر روي گل آذين مي‌گردد. حشرات كامل زنجرك به دو طریق زيان وارد مي‌كنند. اول با تغذيه مستقيم از شيره برگ‌هاي جوان و گل‌آذين كه همراه با تشرح عسلك مي‌باشد و دوم خسارت ناشي از تخم گذاري آنها درون جوانه‌هاي گل و محورهاي اصلي و فرعي گل‌آذين است. اين امر باعث به وجود آمدن اختلال در آوندهاي آبكشي گل‌آذين مي‌شود. در ضمن سوراخ خروجي پوره‌هاي سن اول آفت بر روي محورهاي گل‌آذين مكان مناسبي جهت رشد عوامل بيماري‌زاي ديگر به وجود مي‌آورد و مقاوت گل‌آذين را در مقابل شرايط نامساعد مانند باد شديد كاهش مي‌دهد. در اثر خسارت پوره‌ها و حشرات كامل، كليه گل‌ها و ميوههاي تازه تشكيل شده و همچنين محورهاي فرعي گل آذين خشكيده و ريزش مي‌كنند و از گل‌آذين تنها محور اصلي به صورت يك چوب باريك سياه رنگ بر روي سرشاخه باقي مي‌ماند.
مبارزه
به دليل تراكم بسيار زياد زنجرك انبه، به ويژه در فصل گلدهي و با وجود مشكلات فراوان در امر مبارزه شيميايي، كنترل شيميايي آن كاملاً ضروري و اجتناب ناپذير است.
مراحل سمپاشی :
*اولين سمپاشي قبل از ظهور گل آذين عليه حشرات كامل زمستان‌گذاران به منظور جلوگيري از تخم‌گذاري آن ها و كاهش جمعيت زنجرك زمستان‌گذران
*دومين سمپاشي بعد از ظهور گل آذين و قبل از باز شدن شکوفه ها
* سومين سمپاشي پس از تشكيل ميوههاي كوچک (قطر میوه کمتر از یک سانتی‌متر) در صورت انجام سمپاشي مناسب در مرحله اول و دوم، نيازي به سمپاشي بعدي نيست. براي مبارزه مي‌توان از سمومي مثل كنفيدور يا موسپيلان به ميزان 500 ميلي‌ليتر در 1000 ليتر آب استفاده نمود.
کنه جوانه خوار
كنه جوانه‌خوار انبه يكي از آفات انبه است که به جوانه انبه خسارت میزند. اين آفت چند سالي است كه تقريباً در تمام مناطق انبه كاري ديده شده است. اين كنه در درجه حرارت 25 تا 27 در مدت 15 روز چرخه زندگي خود را كامل مي‌كند
علايم و نحوه خسارت
خسارت آفت به دو صورت مشاهده مي شود: يكي تشكيل گال و ديگري خشكيدگي جوانه هاي انتهايي. از بين رفتن جوانه‌هاي انتهايي ممكن است همراه با خروج جوانه هاي جانبي متعددي باشد كه در اين حالت جارويي شدن در قسمت هاي رويشي با زايشي گل آذين مشاهده مي‌گردد. واكنش خسارت اين كنه همراه با قارچ فوزاريوم باعث نكروز سريع جوانه ها و چند جوانه‌اي شدن انتهاي ساقه و در نهايت باعث تشكيل گال در انتهاي جوانه و محل رویش جوانه‌هاي گل و برگ خواهد شد.
مبارزه
چهار نوبت سمپاشي به فواصل نزديك با حشره كش انويدور به نسبت نيم در هزار اثر خوبي در كنترل اين آفت دارد. سمپاشی با قارچ‌کش‌هاي گوگردي باعث کنترل توأم این آفت و بیماری سفیدک پودری انبه می‌گردد
سن قهوه ای انبه
علایم و نحوه خسارت
بيشترين خسارت اين آفت در فصل بهار و تابستان است. در اين فصول حشرات كامل و پوره سنين مختلف سن قهوه‌اي با تغذيه از شيره گياهي از اندام‌هاي جوان گياه به ويژه سرشاخه‌ها و برگ‌هاي تازه روئيده، به درختان انبه خسارت وارد مي‌كنند. شدت خسارت به حدي است كه در باغات با خسارت شدید رشد رويشي درختان كاملاً متوقف مي‌گردد.
مبارزه
بزرگ بودن و كم تحركي اين حشره از نقاط ضعف آن محسوب مي‌شود به طوري كه امكان شكار با دست نيز وجود دارد. بهترين زمان مبارزه با آفت در ماه هاي ارديبهشت لغايت خرداد با سمپاشی با سمومی مانند موسپيلان به نسبت نیم در هزار مي‌باشد.
تریپس انبه
علائم و نحوه خسارت
پوره‌ها و حشرات بالغ از سلول‌های سطح برگ و میوه تغذیه نموده و باعث نکروز شدن سلول‌های سطحی می‌شوند. تريپس شاخ و برگ جوان و ميوه را ترجيح مي‌دهد و با تغذيه از آنها حالت نقره‌‌اي روي برگ وميوه ایجاد می‌شود. آسيب شديد باعث ريزش برگ و ميوه و كاهش بازارپسندي محصول مي‌گردد.
مبارزه
اين آفت توسط طيف وسيعي از شكارگرهاي طبيعي از قبيل عنكبوت‌ها و كنه‌‌ها شكار مي‌شود. بنابراين كنترل شيميايي هميشه براي كنترل تريپس لازم نيست. با اين وجود در صورت نياز به كنترل شيميايي از سمومي مانند پروتئوس يا اتيون استفاده می‌شود. معمولاً مبارزه شیمیایی که برای کنترل سایر آفات صورت می‌گیرد، باعث کنترل این حشره نیز می‌شود.
سپردار انبه
اين حشرات به عنوان آفات خطرناك در باغات انبه مطرح نبودند تا اينكه اخيراً به عنوان مشكل جدي در برخي مناطق انبه‌كاري درآمده است. چند گونه از اين حشرات سپردار به انبه حمله مي‌كنند. پوره‌ها و حشرات بالغ با مكيدن شيره برگ‌ها و ساير قسمت‌هاي حساس باعث ضعيف شدن گياه مي شوند. آن ها همچنين با تراوش عسلك باعث توسعه قارچ دوده‌اي روي برگ و ساير قسمت‌هاي حساس گياه مي‌شوند. در صورت وقوع آلودگي شديد، قدرت رشد و تحمل درخت كم مي‌شود.