عناوین
|
استانداردهاي مورد استفاده در تفسیر نتایج برگ خیارگلخانه‌اي (نمونه‌گیري از جوان‌ترین برگ بالغ گیاه همراه با دمبرگ در مراحل گلدهی) |
||||||
|
عنصر |
واحد |
کمبود |
کم |
نرمال |
بالا |
بیش از اندازه |
|
نیتروژن |
% |
1/8< |
1/8-2/5 |
3/5-5/5 |
5/5-7 |
7 > |
|
فسفر |
% |
0/20< |
0/2-0/3 |
0/3-0/7 |
0/7-1 |
1 > |
|
پتاسیم |
% |
2 < |
2-3 |
3-4 |
4-5 |
5 > |
|
کلسیم |
% |
1 < |
1-2 |
2-3 |
||
|
منیزیم |
% |
0/15 < |
0/15-0/6 |
0/6-1/5 |
1/5-2/5 |
2/5 > |
|
سولفور |
% |
0/3 < |
0/3-1 |
|||
|
سدیم |
% |
0-0/35 |
0/35 > |
|||
|
کلر |
% |
0-1/5 |
1/5-2 |
2> |
||
|
مس |
mg/kg |
3 < |
3-10 |
10-20 |
20-30 |
30> |
|
روی |
mg/kg |
15 < |
15-30 |
30-70 |
100-300 |
300> |
|
منگنز |
mg/kg |
15 < |
15-50 |
50-200 |
200-500 |
500> |
|
آهن |
mg/kg |
‡ |
50 < |
50-200 |
||
|
بور |
mg/kg |
20 < |
20-30 |
30-70 |
70-100 |
100> |
|
مولیبدن |
mg/kg |
0/2< |
0/2-0/5 |
0/5-2 |
||
+++ بدلیل احتمال آلوده بودن سطح برگ به خاك،عدم تحرك آهن در داخل گیاه و یا حضور آهن غیرفعال فیزیولوژیکی در داخل گیاه، آنالیز برگی راهنماي خوبی براي تشخیص کمبود آهن نیست.
تغذيه خیار در كشت گلخانه‌اي
به طور خلاصه تغذیه خیار در کشت گلخانهای بر اساس آزمون خاك و دوره رشد گياه، در سه مرحله به شرح زير تأمين میشود:
قبل از كشت
براساس آزمون خاك، براي رشد خيار در بستر خاكي و به منظور جبران عناصر غذايي از دست رفته خاك، كودهاي پايه قبل از كشت مصرف شوند. يعني همه فسفر و پتاسيم مورد نياز و مقدار كمي از نيتروژن، قبل از كشت استفاده مي‌شوند.
تغذیه خیار بعد از انتقال نشا
در اين مرحله، به منظور استقرار گياه، با توجه به آزمون خاك، همزمان با آبياري نشا، از كودهاي محلول در آب استفاده مي‌شود.
تغذیه خیار زمان گلدهي
طي فصل رشد، مهم‌ترين عنصر مورد نياز خيار گلخانه‌اي، نيتروژن است. بيش‌ترين نياز خيار گلخانه‌اي به نيتروژن، در زمان گلدهي است. اين عنصر بايد توسط آب آبياري در هر آبياري، از مواد كودي محلول تأمين شود.
كاراترين روش فراهم كردن آب و نيتروژن در كشت خاكي و غير خاكي، ازطريق آبياري قطره‌اي است. استفاده زياد از عنصر نيتروژن قبل از دوره گلدهي، باعث تأخير در رسيدن، كاهش گلدهي و عملكرد گياه مي‌شود.
پروتئين اصلي گياهان در دوره رويشي، از طريق دو منبع نيتروژن، شامل نيتروژن حاصل از تجزيه مواد آلي در خاك و كودهاي نيتروژن‌دار تأمين مي‌شود.
در محيط‌هاي كشت بدون خاك، گياه بايد با عناصر غذايي موجود در محلول، تغذيه شود.
در ادامه، جداول مربوط به توصيه كودهاي مورد نياز كشت خاكي خيار گلخانه‌اي با آبياري قطره‌اي، در كشت بهاره و پاييزه آورده شده است.
|
توصیه کودی تغذیه خیار گلخانه ای در كشت خاكي تحت آبياري قطره‌ای در كشت بهاره |
||||||||
|
هفته بعد از كاشت |
محلول 1* (گرم در 1000 ليتر آب آبياري) |
محلول 2* (گرم در 1000 ليتر آب آبياري) |
نياز آبي هر بوته (ليتر در روز) |
شوري آب آبياري پس از افزايش كود (ميلي‌موس بر سانتي‌متر) |
||||
|
نيترات كلسيم |
نيترات پتاسيم |
نيترات آمونيوم |
منوپتاسيم فسفات |
سولفات منيزيم |
نيترات منيزيم |
|||
|
کشت بهاره |
||||||||
|
1 |
500 |
0 |
0 |
1000 |
250 |
0 |
0/4 |
1/3 |
|
2 |
500 |
350 |
0 |
150 |
250 |
0 |
0/6 |
1/4 |
|
3 |
350 |
500 |
100 |
150 |
250 |
0 |
||
|
4 |
350 |
500 |
150 |
150 |
250 |
0 |
1 |
1/65 |
|
5 |
350 |
550 |
150 |
150 |
250 |
0 |
1/2 |
1/7 |
|
6 |
350 |
600 |
150 |
150 |
250 |
0 |
1/6 |
1/75 |
|
7 |
350 |
650 |
150 |
150 |
250 |
0 |
2 |
1/8 |
|
8 |
350 |
700 |
150 |
150 |
250 |
0 |
2/2 |
1/85 |
|
9 |
350 |
700 |
150 |
150 |
250 |
0 |
2/4 |
1/85 |
|
10 |
350 |
700 |
150 |
150 |
250 |
0 |
2/6 |
1/85 |
|
11 |
350 |
700 |
150 |
150 |
250 |
0 |
2/8 |
1/85 |
|
12-17 |
350 |
600 |
150 |
150 |
0 |
350 |
4 |
1/65 |
|
18-22 |
350 |
550 |
150 |
150 |
0 |
350 |
5 |
1/6 |
|
23 تا پایان دوره |
350 |
500 |
150 |
150 |
0 |
350 |
4 |
1/55 |
|
توصيه كودهاي مورد نياز كشت خاكي خيار گلخانه‌اي با آبياري قطره‌ای در كشت پاييزه |
||||||||
|
هفته بعد از كاشت |
محلول 1* (گرم در 1000 ليتر آب آبياري) |
محلول 2* (گرم در 1000 ليتر آب آبياري) |
نياز آبي هر بوته (ليتر در روز) |
شوري آب آبياري پس از افزايش كود (ميلي‌موس بر سانتي‌متر) |
||||
|
نيترات كلسيم |
نيترات پتاسيم |
نيترات آمونيوم |
منوپتاسيم فسفات |
سولفات منيزيم |
نيترات منيزيم |
|||
|
کشت پاییزه |
||||||||
|
1 |
500 |
0 |
0 |
1000 |
250 |
500 |
0/4 |
1/3 |
|
2 |
500 |
350 |
0 |
150 |
250 |
500 |
0/8 |
1/4 |
|
3 |
350 |
500 |
100 |
150 |
250 |
500 |
1 |
1/5 |
|
4 |
350 |
500 |
150 |
150 |
250 |
500 |
2/1 |
1/65 |
|
5-12 |
350 |
550 |
150 |
150 |
0 |
350 |
3 |
1/65 |
|
13 تا پایان دوره |
350 |
550 |
150 |
150 |
0 |
350 |
4 |
1/6 |
|
*غلظت‌هاي پيشنهادي محلول‌هاي يك و دو، در طول هفته و به صورت مجزا مصرف شوند. **همراه با محلول‌های پيشنهادي بالا در هر هفته، مصرف 10 گرم كود مخلوط كلات عناصر كم‌مصرف حاوي 7 درصد آهن، 2 درصد منگنز، 1/3 درصد بور، 0/4 درصد روي، 0/1 درصد مس و 0/06درصد موليبدن در 1000 ليتر آب آبياري ضروري است. |
||||||||
به طوركلي موادي كه به عنوان عناصر غذايي براي تغذيه گياهان استفاده مي‌شوند، بايد از نظر چندين ويژگي زير بررسي شوند:
- حداقل هزينه هر واحد ماده غذايي، همراه با حداكثر اثربخشي؛
- امكان حل شدن در آب و داشتن حداكثر غلظت از آن عنصر يا عناصر؛
- توانايي تأمين حداقل بيش از يك ماده غذايي؛
- عاري بودن از آلاينده‌ها.
به منظور تأمين عناصر غذايي مورد نياز براي تغذيه گياه، مي‌توان از سه نوع كود آلي، شيميايي و بيولوژيك استفاده كرد.
انواع كودهاي آلي و ميزان مورد نياز در تغذیه خیار گلخانه ای در کشت خاکی
كودهاي آلي به موادي اطلاق میشود كه از لاشه و بقاياي حيواني، گياهي، فضولات حيوانات، انسان و زوائد زندگي آنها به وجود آمده باشد.
اين كودها سه خاصيت مهم در خاك دارند كه عبارتند از: تغذيه‌اي، بهبود خواص فيزيكي و بيولوژيكي خاك. منابع مهم كودهاي آلي شامل: كود گوسفندي، مرغي، گاوي، اسبي، كمپوست، ورمي كمپوست، كود سبز، خاك برگ و … است.
كودهاي حيواني كه به عنوان كود قبل از كشت استفاده مي‌شوند، قسمتي از عناصر غذايي مورد نياز خيار گلخانه‌اي را فراهم مي‌كنند؛ اما تنها حدود يك سوم نيتروژن و فسفر آنها براي رشد خيار استفاده مي‌شود.
استفاده بيش از حد كودهای حيوانی، سبب افزايش شوري خاك شده و مانع رشد گياه میشود. منبع كود آلی در مناطق مختلف، بسته به فصل رشد، متفاوت است.
انواع كودهاي شيميايي مورد استفاده در تغذیه خيار گلخانه‌اي
1- كودهاي فسفاته مورد استفاده در كود آبياري
در تغذیه خیار باید دقت کرد که كودهاي فسفاته، بايد كاملاً محلول باشند. نمك‌هاي پتاسه، آمونيومي و اسيدفسفريك از انواع آنها هستند.
اوره فسفات، اسيدفسفريك صنعتي و تركيبات محلول پلي فسفات، از مهم ترين آنها مونوآمونيوم فسفات و مونوپتاسيم فسفات هستند كه به دليل حل شدگي بالا، در گلخانه در كود آبياري استفاده مي‌شوند.
معمولاً در گلخانه كم‌تر از كودهاي گرانوله استفاده مي شود؛ چون استفاده از كودهايي كه در آب راحت‌تر حل مي شوند بهتر است.
كودهاي فسفاته در خيار موجب افزايش سطح ريشه و گلدهي زودهنگام مي‌شوند. مصرف زياد كودهاي فسفاته باعث گلدهي بيش از اندازه در بوته خيار مي‌شود كه بعداً موجب ريزش شديد ميوه مي‌شود.
تناسب بين سه عنصر نيتروژن، فسفر و پتاسيم، در تنظيم رشد رويشي و زايشي بوته خيار بسيار مهم است. پتاسيم موجب رشد رويشي، افزايش سطح برگ و درشت‌شدن ميوه مي‌شود.
افزايش بيش از اندازه پتاسيم در خاك، باعث كمبود كلسيم و منيزيم مي‌شود. بخصوص در كشت هيدروپونيك، نسبت بين كلسيم و پتاسيم بسيار مهم است.
كودهاي پتاسيمي مورد استفاده در كود آبياري
چهار نوع كود پتاسيمي وجود دارد كه در كودآبياري، مصرف عمده دارند و شامل كود كلريد پتاسيم (KCl) يا موريات پتاسيم (MOP)، سولفات پتاسيم (SOP)، مونو پتاسيم فسفات (MKP) و نيترات پتاسيم (NOP) مي‌شود.
كود سولفات پتاسيم در شرايط بسيار شور مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كود سولفات پتاسيم در آب‌های با كيفيت مناسب و درصد پايين كلسيم كاربرد بهتري دارد.
مونوپتاسيم فسفات، به عنوان يكي از منابع پتاسيم و فسفر است و بيش‌تر به عنوان كود فسفره شناخته شده است تا كود پتاسه. ميزان فسفر مورد نياز گياه 0/1 ميزان پتاسيم مورد نياز آن است.
كود كلريد پتاسيم بسيار محلول در آب است و با ساير كودهاي نيتروژنه به‌راحتی مخلوط میشود. مصرف اين كود به دليل داشتن كلر، براي اراضي شور محدود است.
نيترات پتاسيم، كود محلول در آب بوده و داراي دو عنصر مغذي نيتروژن و پتاسيم است. در دماي بالاي 20 درجه، كاملاً در آب حل مي‌شود. در هواي سرد، اين كود در مخزن رسوب مي‌كند.
كودهاي كلسيمي و منيزيمي مورد استفاده در كود آبياري
هرچند آب آبياري و خاك داراي مقادير زيادي از كلسيم و منيزيم هستند، به دليل نياز بالاي خيار گلخانه‌اي به كوددهي كلسيم و منيزيم احتياج دارد. خيار جزء گياهان منيزيم دوست است.
كود كلسيمي محلول در آب، نيترات كلسيم است كه فراوان مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در شكل زير، انواع كودهاي نيترات كلسيم آمده است.
براي تأمين منيزيم، از سولفات منيزيم و گاهي از نيترات منيزيم نيز استفاده مي‌شود.
كودهاي محلول در آب
اغلب برنامه‌هاي كودی گلخانه، بر پايه كودهای محلول در آب است تا بيش‌ترين عناصر مورد نياز گياه تأمين شود. برنامه كوددهی بر پايه مقدار عناصر در آب آبياری، بستر و دوره رشد گياه تنظيم میشود.
معمولاً كودهای محلول در آب، امكان محلولپاشی دارند و در گلخانه نيز محلولپاشی مرسوم است. شكل زیر نحوه اختلاط كودها را در تانك كود نشان می‌دهد.
در كشت خاكی و بدون خاك خيار، بيش‌ترين آهن مصرفي به فرم كلات است؛ زيرا تنها شكلی كه كارايی بالايی دارد و زردبرگي را برطرف می‌كند، همين نوع آهن است.
ساير منابع آهن نظير سولفات، نيترات آهن، كلات‌های EDTA و كمپلكس‌های آلی ديگر، كارايی چندانی نداشته و پس از مصرف، زردبرگی زودهنگام مشاهده میشود.
براي تأمين روی، منگنز و مس، می‌توان از منابع سولفات در كشت خاكی و هيدروپونيك با تنظيم pH استفاده كرد.
براي تأمين بور از اسيد بوريك و براي تأمين موليبدن از موليبدات سديم و يا موليبدات آمونيوم می‌توان استفاده كرد.
كودهاي بيولوژيك
كودهای بيولوژيك به مواد حاصلخيزكننده‌ای گفته مي‌شود كه تعداد كافي از يك يا چند گونه از ميكروارگانيسم‌های سودمند خاك‌زی را دارند.
اين مواد می‌توانند عناصر غذايی خاك را در يك فرايند زيستی، به مواد مغذی مانند ويتامين‌ها و ديگر مواد معدني تبديل كرده و به ريشه خاك برسانند. مصرف كودهای بيولوژيكی كم هزينه‌تر است و در اكوسيستم، آلودگي به‌وجود نمی‌آورد.
مايه تلقيح ازتوباكتر
مايه تلقيح ازتوباكتر حاوي تعدادي از باكتری‌های مفيد و بسيار مؤثر است. اين باكتری‌های مفيد كه از مشهورترين انواع باكتري‌های محرك رشد گياه هستند،
با استفاده از مكانيسم‌های مختلفی چون تثبيت بيولوژيك ازت، توليد هورمون اكسين و توسعه سيستم ريشه‌ای گياه، می‌توانند عملكرد گياه را افزايش دهند.
باكتری‌های حل كننده فسفات (PSM) و باكتری‌های محرك رشد (PGPR)
اين باكتری‌ها، در شرايط مناسب از نظر رطوبت و درجه حرارت، با ترشح اسيدهای آلی، pH خاك را كم می‌كنند و باعث افزايش توان جذب فسفر میشوند.
اين باكتری‌ها، مواد محرك رشد ريشه توليد می‌كنند. بنابراين استفاده از آنها می‌تواند نقش دوگانه داشته باشد.
گروه‌های زيادی از باكتری‌هاي محرك رشد به بازار معرفی شده‌اند كه اثر بخشی آنها در شرايط گلخانهای ايران، بايد مجدداً ارزيابی شود؛ اما به دليل خاصيت محرك رشدی مشترك در همه آنها، استفاده از آنها به شرط رعايت شدن استانداردهای توليد و بسته‌بندی، می‌تواند در عملكرد مؤثر باشد.
روش‌های مناسب مصرف كود در كشت خيار گلخانهای
كود آبياری
اين روش، عناصر غذايي را از طريق آب آبياری در اختيار گياه قرار می‌دهد و سبب فراهم كردن عناصر در منطقه‌ا‌ی میشود كه ريشه حداكثر فعاليت را دارد. در اين روش، برای تأمين عناصر غذايی بايد از منابع كودی محلول استفاده شود.
اين روش، اصلی‌ترين روش تأمين عناصر غذايی در كشت خيار گلخانهای است.
تغذيه برگي (برگ‌پاشي)
تغذيه برگي (برگ‌پاشی) عناصر غذايی، يكي از راه‌های مهمی است كه می‌تواند گياهان را در مقابل كمبود اين عناصر بيمه كند. در شرايطی كه جذب عناصر غذايی از خاك برای رفع نياز گياه كافی نباشد، می‌توان از روش تغذيه برگی كمك گرفت.
اگر كمبود عناصر كم‌نياز طي دوره رشد مشاهده شود، بايد با محلولپاشی آن را برطرف كرد.
در اين حالت محلولی با غلظت دو تا پنج در هزار، از يك منبع قابل حل عنصر استفاده میشود. محلولپاشی بايد صبح زود يا عصر انجام شود.
براي اطمينان از برطرف شدن كمبود، می‌توان در دوره زماني 10 روز تا دو هفته، محلولپاشی را تكرار كرد. بايد به غلظت محلول مورد استفاده در محلولپاشی توجه شود؛ چراكه غلظت بيش از حد توصيه شده، باعث خسارت و صدمه ديدن برگ مي‌شود.
مواد مغذی مورد نیاز
|
مرحله رشد |
روزها |
مواد مغذی پرمصرف |
مواد غذایی ثانویه |
مواد مغذی کم‌مصرف (پی‌پی‌ام) |
||||||||||||
|
N_Total |
N_NH4 |
N_NO3 |
N_NH2 |
P2O5 |
K2O |
CaO |
MgO |
SO4 |
Fe |
Mn |
Zn |
Cu |
Mo |
B |
||
|
استقرار |
14 |
63 |
9 |
54 |
0 |
63 |
63 |
42 |
21 |
0 |
0 |
0/580 |
0/340 |
0/050 |
0/050 |
0/290 |
|
رویشی-گلدهی |
14 |
126 |
19 |
107 |
0 |
89 |
121 |
63 |
32 |
0 |
0/880 |
0/580 |
0/340 |
0/050 |
0/050 |
0/290 |
|
گلدهی-تشکیل میوه |
14 |
157 |
24 |
133 |
0 |
84 |
189 |
84 |
42 |
0 |
0/880 |
0/580 |
0/340 |
0/050 |
0/050 |
0/290 |
|
تشکیل میوه-برداشت |
14 |
189 |
28 |
161 |
0 |
95 |
242 |
84 |
42 |
0 |
0/880 |
0/580 |
0/340 |
0/050 |
0/050 |
0/290 |
توصیه مواد مغذی گیاه در شرایط مختلف رشد و عملکرد مورد انتظار
|
روش رشد |
عملکرد پیش‌بینی شده (تن در هکتار) |
N |
P2O5 |
K2O |
MgO |
CaO |
|
کیلوگرم در هکتار |
||||||
|
زیر شیشه |
300 |
450-500 |
200-250 |
800-1000 |
130 |
300 |
|
محصول در فضای باز |
عملکرد بالا |
170 |
130 |
270 |
||
|
محصول در فضای باز |
30-40 |
100 |
100 |
200 |
||
|
محصول در فضای باز |
30 |
50 |
40 |
80 |
||
|
محصول در فضای باز |
15 |
47 |
13 |
65 |
||
توصیه‌هایی برای کود پایه
|
کود |
مقدار |
|
|
kg/ha |
lbs/ac |
|
|
سوپرفسفات (0-20-0، درجه عالی) |
250 |
225 |
|
سولفات پتاسیم |
500 |
445 |
|
سولفات منیزیم |
250 |
225 |
|
در صورت نیاز موارد زیر را به صورت ترکیبی اضافه کنید |
||
|
سنگ آهک کلسیتی |
800 |
715 |
|
پیت (کود گیاهی) |
bales/ha 800 |
|
|
کودهای مربوطه به خاک اضافه کنید تا از کمبود ریز مغذی‌ها که با تجزیه و تحلیل خاک نشان داده میشود، جلوگیری کنید |
||
همیشه برای اطمینان از رشد خوب گیاهچه‌ها و اولین مرحله رویشی گیاهان، از کودهای NPK استفاده کنید. میزان را با توجه به نوع خاک و نتایج آزمایش خاک تنظیم کنید
|
کود |
Kg / ha |
Lbs / acre |
|
نیتروژن |
50-70 |
45-63 |
|
فسفر |
10-120 |
9-108 |
|
پتاسیم |
10-170 |
9-153 |
در صورت استفاده از آبیاری قطره‌ای، 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن (55 lbs/acre) را استفاده کنید.
سپس، در طول فصل رشد، از طریق سیستم قطره‌ای، روزانه 1-0/6 کیلوگرم در هکتار (0/5 تا 1 پوند در هکتار) نیتروژن یا 7-3/5 کیلوگرم در هکتار (6-3 پوند در هکتار) نیتروژن مصرف کنید.
در صورت استفاده از مالچ پلاستیک، میزان نیتروژن می‌تواند کاهش یابد زیرا تلفات نیتروژن حاصل از آبشویی بسیار کاهش می‌یابد. برای این سیستم کشت، توصیه میشود قبل از آماده کردن ردیف‌ها، 60 کیلوگرم در هکتار (50 پوند در هکتار) نیتروژن پخش کنید.
pH خاک: pH بهینه خاک بین 5/8 تا 7 است. اگر pH خاک زیر 5/8 باشد و کلسیم موجود خاک کمتر از 2200 کیلوگرم در هکتار (2000 پوند در هکتار) باشد، 2200 کیلوگرم در هکتار (2000 پوند در هکتار) آهک کشاورزی را 8 تا 12 هفته قبل از کاشت استفاده کنید.
آهک و فسفات: در صورت نیاز به آهک و فسفات، هر دو باید 12-8 هفته قبل از کاشت با هم ترکیب شوند.
فسفات: در خاک‌هایی که فسفات موجود بسیار کم است، 1700 کیلوگرم در هکتار (1500 پوند در هکتار) سوپر فسفات سه گانه (0-47-0) یا معادل آن استفاده کنید.
اگر پرورش‌دهنده ترجیح داد فسفر را قبل از کاشت استفاده کند، درجه کود مونو فسفات آمونیوم (11- 52- 0) با 1700 کیلوگرم در هکتار (1500 پوند در هکتار) باید در ردیف کاشت در عمق 25 -30 سانتی متر (10-12 اینچ) قرار گیرد.
کودهای آلی حتی برای محصولات کشت شده در فضای باز، به ویژه در خاک‌های با ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) کم مفید هستند.