اسکب سیب‌زمینی یا چیچک سیب زمینی
هر ساله با نزدیک شدن به برداشت محصول، هیجان در مورد برداشت محصول وجود دارد. اینجاست که تمام زحمات تولید محصول نتیجه می‌دهد. با این حال، گاهی اوقات هنگامی که محصول سیب‌زمینی برداشت می‌شود، ضایعات ناخواسته و ناخوشایندی ایجاد می‌شود، لکه‌هایی که ظاهر غده را خراب می‌کند و آنها را برای مصرف‌کنندگان نامطلوب و یا فراوری آنها را دشوار می‌کند.
اسکب سیب‌زمینی یک بیماری شایع غده است که در سراسر مناطق کشت سیب‌زمینی در جهان رخ می‌دهد. اگرچه اسکب معمولاً بر عملکرد کل تأثیر نمی‌گذارد اما ضررهای اقتصادی قابل‌توجهی بر کاهش بازارپسندی غده‌ها می‌گذارد. ضایعات سطحی پوسته تاثیر زیادی بر بازارپسندی سیب‌زمینی فرآوری نمی‌گذارند، اما ضایعات حفره‌دار عمیق باعث افزایش ضایعات پوستی می‌شوند و ظاهر محصول فرآوری شده را کاهش می‌دهند. وقوع اسکب و شدت آن در فصل و از مزرعه‌ای به مزرعه دیگر متفاوت است. تاریخچه کشت، رطوبت خاک و بافت خاک تا حد زیادی بر میزان خسارت اسکب تاثیر می‌گذارند. ضایعات اسکب سیب‌زمینی را می‌توان با بیماری اسکب پودری که ناشی از یک پاتوژن کاملاً متفاوت و قارچ Spongospora subterranea اشتباه گرفت.
باکتری از گونه‌های استرپتومایسس توسط هاگ روی بذر، در خاک و در آب خاک پخش می‌شود و می‌تواند بر روی نماتدها یا حشرات سوار شود. هاگ‌ها از طریق زخم‌ها و عدسک‌ها وارد غده‌ها می‌شوند. تصور می‌شود که عدسک‌های جوان ورود گونه‌های استرپتومایسس را فراهم می‌کنند. هنگامی که Streptomyces scabies در گیاه قرار می‌گیرد، فیتوتوکسینی به نام تاکستومین تولید می‌کند که دیواره‌های سلولی را می‌شکند و به سلول‌های در حال رشد سریع نفوذ می‌کند. با مرگ سلول‌های گیاه سیب‌زمینی، سلول‌های چوب پنبه‌ای تولید می‌شوند که به بیرون فشار می‌آورند و ضایعه اسکب را تشکیل می‌دهند. با ادامه رشد این سلول‌های چوب پنبه‌ای، ضایعات بزرگ‌تر می‌شوند. نوع اسکب (برآمده، سطحی یا حفره‌دار) بر اساس رقم سیب زمینی، محیط و جامعه میکروبی خاک متفاوت است.
ضایعات اسکب منفرد و دایره‌ای هستند اما ممکن است در بعضی قسمت‌ها زخم‌های اسکب بزرگ و با هم ترکیب شوند. حشرات ممکن است در ایجاد ضایعات حفره‌ای عمیق نقش داشته باشند. اصطلاح «اسکب معمولی» به طور کلی به پاسخ بیماری به pH خاک اشاره دارد. اسکب معمولی در سطوح pH خاک 5.2 یا کمتر کنترل می‌شود و یا تا حد زیادی سرکوب می‌شود.
غده‌ها در طول سه تا چهار هفته اول پس از تشکیل غده، در مقایسه با شش تا هشت هفته پس از تشکیل غده، بیشتر مستعد ابتلا به آلودگی گونه‌های استرپتومایسس هستند. آلودگی اولیه می‌تواند منجر به ضایعات پوستی عمیق‌تر روی غده شود. با این حال، اطلاعات کمتری در مورد حساسیت غده‌ها به آلودگی و ایجاد اسکب معمولی در اواخر فصل و در زمان حجیم شدن غده وجود دارد.
علائم اولیه خسارت اسکب در سیب زمینی
علائم خسارت اسکب سیب زمینی در زمان برداشت
چرخه بیماری
اکثر خاک‌هایی که سیب‌زمینی در آنها کشت می‌شود، اگر نه همه آنها، دارای جمعیت ساکن S. scabies هستند که با سیب‌زمینی یا سایر محصولات میزبان افزایش می‌یابد. به نظر می‌رسد ارقام سیب‌زمینی حساس به اسکب جمعیت باکتری خاک را سریعتر از ارقام مقاوم به اسکب افزایش می‌دهند. تناوب با سایر غیر میزبان‌ها در نهایت باعث کاهش جمعیت S. scabies می‌شود اما از بین نمی‌رود. این پاتوژن یک ساپروفیت است و احتمالاً تا حدودی روی مواد آلی موجود در خاک تکثیر می‌شود. با توجه به شرایط محیطی مناسب و ارقام سیب‌زمینی حساس به اسکب، اسکب می‌تواند در مناطقی که چندین سال است از تولید سیب زمینی خارج شده است ایجاد شود.
- scabies غده‌های جوان در حال رشد را از طریق عدسک‌ها و گاهی اوقات از طریق زخم آلوده می‌کند. آلودگی‌های اولیه باعث ایجاد لکه‌های سطحی قهوه‌ای مایل به قرمز در سطح غده‌ها می‌شود. با رشد و بزرگ شدن غده‌ها، ضایعات گسترش می‌یابند، چوب پنبه‌ای و نکروزه می‌شوند. پاتوژن در ضایعات اسپورزایی می‌کند و برخی از این هاگ‌ها در خاک ریخته می‌شوند یا در زمان برداشت سیب‌زمینی در مزرعه باقی می مانند و دوباره خاک را آلوده می‌کنند. پاتوژن همچنین در ضایعات روی غده‌های ذخیره شده زنده می‌ماند، اما بیماری گسترش و یا شدت آن افزایش نمی‌یابد. تلقیح حاصل از غده‌های بذری آلوده می‌تواند در فصل بعد روی غده‌های جدید بیماری ایجاد کند.
مدیریت اسکب
- باید از ترکیبی از چندین اقدام کنترلی برای جلوگیری از شیوع اسکب معمولی استفاده شود. این کار موثرتر از استفاده از تنها یک اقدام کنترلی است. به عنوان مثال، آبیاری کنترل شده همراه با یک تیمار قارچکش باعث کنترل بهتری نسبت به هر یک از تیمارهای مورد استفاده به تنهایی می‌شود.
- شرایط ایده‌آل برای آلودگی اسکب معمولی عبارتند از: رطوبت کم خاک (کمتر از 65-70 درصد رطوبت خاک) در زمان تشکیل غده، pH خاک بین 2/5 تا 8 و دمای روز بالای 21 درجه سانتی‌گراد، بنابراین باید رطوبت خاک به 80-85 درصد در طول تشکیل غده تا زمانی که غده تشکیل شود افزایش یابد. به نظر می‌رسد باکتری‌هایی که در رطوبت زیاد خاک رشد می‌کنند، بهتر از scabies در سطح غده هستند. با این حال، حفظ رطوبت بالای خاک ممکن است در برخی از خاک‌ها مشکل‌ساز شود و ممکن است مشکلات بیماری‌های دیگر با آبیاری زیاد تشدید شود.
- استفاده از تناوب زراعی با کودهای سبز مانند گندم سیاه، کلزا، جو دوسر، چاودار یا ارزن می‌تواند گال استرپتومایسس را مهار کند. کود حیوانی می‌تواند باعث افزایش و کاهش اسکب معمولی می‌شود.
- هنگامی که PH خاک افزایش می‌یابد ممکن است اسکب را افزایش دهد. استفاده از گوگرد برای کاهش pH خاک بین 5 تا 5.2 می‌تواند در کاهش سطح اسکب در برخی از خاک‌های با pH بالا مفید باشد. از کودهای اسیدی و از سولفات آمونیوم به عنوان منبع نیتروژن استفاده شود.
- کاشت ارقام سیب‌زمینی مقاوم در برابر اسکب می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها باشد.
- تیمار غده با قارچکش کلروتالونیل، مانکوزب، فلودیرکسونیل (سلست)