نکات کلیدی گوجه فرنگی

نکاتی در خصوص نیازات اقلیمی گوجه فرنگی

در این بخش از مقاله نکات کلیدی کشت گوجه‌فرنگی به طور خلاصه به نیازات اقلیمی گوجه فرنگی پرداخته شده است. در صورت نیاز به اطلاعات کامل به نیازات اقلیمی گوجه فرنگی به بخش گیاهشناسی گوجه فرنگی مراجعه کنید.

• گوجه فرنگی حساس به سرما و یخبندان است. دمای مطلوب رشد روز 25 تا 30 و شب 16 تا 20 درجه سلسیوس و دمای مطلوب میوه‌دهی آن 18تا24 درجه است. در دمای کمتر از 15 و بیش از 30 درجه سلسیوس میوه‌دهی آن ضعیف می‌شود.
• درجه روز رشد (GDD) گوجه برای رسیدن به تولید میوه از کاشت تا برداشت 3000 تا 4000 درجه روز می باشد.
• شدت نور مورد نیاز برای تولید گوجه فرنگی 400 تا 500 میکرومول بر متر مربع بر ثانیه یا 25 تا 30 کیلولوکس معادل 90 تا 110 وات بر مربع یا 20 تا 30 مول بر متر مربع در روز است.
• حداکثر غلظت CO2 در شیوه تزریق 1000 پی پی ام است و بیش از آن مسمومیت زاست.
• نیاز آبی گوجه در گلخانه حدود 1 تا 1/5 لیتر در روز برای گیاه بالغ می باشد.
• مصرف آب گوجه در گلخانه در طول دوره کشت  بین 350 تا 500 لیتر در متر مربع بسته شرایط اقلیمی منطقه است.

حد مجاز غلظت عناصر و یونهای موجود در آب در محصول گوجه (هیدروپونیک)

کلر	50 تا 100 پی پی ام	SAR	کمتر از 5
سدیم	30 تا50 پی پی ام	TDS	کمتر از 550
کربنات	4 پی پی ام	EC	کمتر از 0/75
بر	0/7 پی پی ام	آمونیم و نیترات	کمتر از 10 پی پی ام
آهن	1 پی پی ام	بی کربنات	کمتر از 50 پی پی ام
منگنز	1 پی پی ام
روی	1 پی پی ام

نکاتی در خصوص تاثیر دما بر رشد و عملکرد گوجه فرنگی

1. دمای بالای 25 درجه سانتی‌گراد، هنگامی که با رطوبت زیاد و باد شدید همراه باشد، منجر به کاهش عملکرد می‌شود.
2. دمای شب بالای 20 درجه سانتی‌گراد همراه با رطوبت بالا و آفتاب کم منجر به رشد رویشی بیش از حد و تولید ضعیف میوه می‌شود. گوجه فرنگی برای عملکرد بالا و کیفیت عالی به آب و هوای نسبتاً خنک و خشک نیاز دارد.
3. . بافت‌های گیاهی در دمای پایین‌تر از 10 درجه سانتی‌گراد و بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد آسیب می‌بینند.
4. اگر دوره‌های هوای خنک یا گرم در طول گلدهی ادامه یابد، تولید دانه گرده کم خواهد شد و بر تشکیل میوه تأثیر می‌گذارد. یخ‌زدگی باعث از بین رفتن گیاهان می‌شود. برای جلوگیری از آسیب به سرما، بهتر است قبل از کاشت صبر کنید تا زمستان تمام شود.

نکاتی در خصوص تغذیه گوجه فرنگی

از جمله نکات کلیدی کشت گوجه‌فرنگی می توان به نکات تغذیه اشاره کرد که شامل موارد زیر است.

• در مرحله اسقرار گیاه در کشت خاکی (5 تا 6 برگی) استفاده از کودهای فسفر بالا 10-52-10 جهت ریشه‌زایی به همراه کمی 20-20-20 جهت تامین رشد رویشی اولیه به تناوب مصرف گردد (7 تا 10 کیلوگرم د رهکتار).
• در مرحله رشد رویشی (12-10 برگی) در کشت خاکی مصرف کود 20-20-20 (15تا20 کیلو در هکتار) به همراه دیگر منابع نیتروژن به صورت محدود توصیه می‌گردد. تامین آهن (به صورت کلات EDDHA)، کلسیم (نیترات کلسیم) و سولفات منیزیم الزامی است. کودهای ازته و آهن با هم مخلوط نشوند.
• در زمان شروع گلدهی و تشکیل میوه در کشت خاکی مصرف کودهای پتاسیم بالا مانند سولفات پتاسیم و به میزان کمتر کودهای نیتروژنه ضروری است.
• در مرحله تولید میوه جهت پر کردن میوه استفاده از کودهای پتاس بالا (30-5-15 یا 36-12-12) توصیه می‌گردد. در این مرحله گاهی اضافه کردن کودهای نیتروژنه جهت ایجاد گره و گل کافی و یا پتاس بالا برای پر کردن میوه ضروری است. تامین کلسیم و منیزیم و عناصر ریز مغذی در این مرحله به صورت مداوم الزامی است.

نکاتی در خصوص گرده افشانی گوجه فرنگی

از دیگر نکات کلیدی کشت گوجه‌فرنگی می‌توان به نکاتی در خصوص گرده افشانی گوجه فرنگی اشاره کرد و توجه به نکات زیر جهت دستیابی به حداکثر عملکرد ضروری است.

• گل در گوجه فرنگی دارای اندام نر و ماده و خود گرده افشان است ولی در گلخانه برای گرده افشانی نیاز به کمک دارد (زنبور یا لرزش سیم‌های آویز)
• عدم گرده افشانی مناسب آن سبب تولید میوه بدشکل، میوه کوچک و ریزش گل می گردد.
• موانع گرده افشانی آن: سرما، خشکی، رطوبت بالا، کمبود مواد غذایی، مسمومیت مواد غذایی، فقدان عامل گرده افشان می باشد.
• دمای مناسب در زمان گرده افشانی آن باید بین 18 تا 29 درجه سلسیوس باشد و رطوبت نسبی بین 60 تا 70 درصد.
• رطوبت کمتر از 60 درصد برای یک زمان طولانی سبب خشک شدن کلاله و عدم چسبندگی گرده و رطوبت بالای 80 درصد سبب چسبیدن دانه‌های گرده به هم و عدم آزاد شدن آن‌ها می گردد.
• بهترین ساعت گرده افشانی ساعت 11 تا 14 می‌باشد. در شرایط بسیار مرطوب، قبل گرده‌افشانی باید سیستم حرارتی در صورت امکان به مدت 30 تا 60 دقیقه روشن کرد و پس از آن هوای داخل گلخانه تخلیه شود (جهت خشک شدن گل‌ها و بهبود انتقال گرده)

روش‌های تسریع رسیدگی میوه در گوجه:

• کاهش آبیاری، هرس، هرس گل‌های نارس، میوه‌های ریز در شرایط زمستان با نور کم و شب‌های سرد ، حذف برگهای بیمار، گرم کردن شبانه گلخانه،چیدن مرتب میوه‌های رسیده
• در گلخانه تولید گوجه، اگر دمای شب به 13 تا 15 درجه و پایین‌تر برسد، کیسه بساک رشد کافی نکرده و به علت عدم گرده‌افشانی یا گرده‌افشانی ناقص، بخشی از گل‌ها ریزش می‌کند.
• روزهای ابری زیاد، تنش رطوبتی، تنش خشکی، ماندآبی، کمبود ازت و دمای زیر 13 درجه در شب و بالای 32 درجه در روز نیز باعث ریزش گل می گردد.
• بدشکلی میوه گوجه ناشی از کاهش دما در زمان میوه‌دهی به کم‌تر از 10 درجه سلسیوس، گرمای زیاد و تنش خشکی، مصرف علفکش‌ها، آلودگی به تریپس و حتی هرس شدید می باشد.
• ترک میوه گوجه شعاعی و متحدالمرکز به علت نوسانات دمایی و رطوبتی رخ می دهد.
• پف کردن میوه (Puffine) در میوه گوجه ناشی از عدم توازن نیتروژن و پتاسیم، گرده افشانی ناقص، دمای پایین و یا خیلی بالا در زمان تشکیل میوه می‌باشد.

نکات کلیدی هرس گوجه فرنگی

یکی از نکات کلیدی کشت گوجه فرنگی که باید به آن توجه کرد هرس گوجه فرنگی است.

مراحل اصلی هرس در طول چرخه زندگی یک گیاه گوجه فرنگی را می توان به سه گروه تقسیم کرد:

هرس در اول فصل (فقط ارقام رشد نامحدود)

اولین نقطه‌ای که گوجه‌فرنگی می‌تواند از هرس بهره‌مند شود، در اوایل فصل، درست در مرحله نشاکاری و چند هفته پس از آن است. بسته به ارتفاع نشاها، این مرحله از هرس زمانی انجام می‌شود که گوجه فرنگی‌ 18 -10 اینچ ارتفاع داشته باشند.

زمانی است که گیاه روی استقرار خود متمرکز است، بنابراین هرس برای تسهیل این فرآیند طراحی شده است.

هرس نگهداری در وسط فصل (فقط ارقام رشد نامحدود)

هرس گوجه فرنگی در اواسط فصل بر نگهداری گیاه و پیشگیری از بیماری‌ها متمرکز است و باید به طور مستمر انجام شود.

هیچ دستورالعمل دقیقی در مورد ارتفاع گیاهان در این مرحله وجود ندارد، زیرا آنها دائماً در حال رشد و تولید میوه هستند.

سرشاخه‌زنی اواخر فصل (هم رشد محدود و هم رشد نامحدود)

در میان نکات کلیدی کشت گوجه فرنگی باید به سر شاخه‌زنی اشاره کرد. آخرین باری که گوجه‌فرنگی هرس می‌شود در پایان فصل است و  تنها زمانی است که گوجه فرنگی‌های رشد محدود باید هرس شوند.

زمانی که گیاهان به حداکثر ارتفاع خود رسیده اند (برای ارقام رشد محدود)، یا می‌خواهید رشد آنها را متوقف کنید (ارقام رشد نامحدود) و تمام میوه‌های باقی مانده قبل از تغییر هوا، حداقل 3 هفته قبل از اولین یخبندان، به سرعت برسند باید هرس را انجام دهید.

بسته به منطقه رشد، این کار معمولا در اواخر تابستان یا اوایل پاییز انجام می‌شود.

چگونه گوجه فرنگی را هرس کنیم

چه در حال هرس برگ، شاخه، گل یا شاخه جانبی هستید، همیشه باید از قیچی تیز و تمیز استفاده کنید.

مطمئن شوید که دستانتان نیز تمیز هستند و گیاهان کاملاً خشک هستند تا از انتشار بیماری بین آن‌ها جلوگیری شود.

روش‌هایی برای هرس گوجه فرنگی نامشخص در زمان‌های مختلف در طول فصل آورده شده است:

• هرس گیاه گوجه فرنگی در اوایل فصل

بلافاصله پس از کاشت گوجه فرنگی، هرس کردن به گیاه برای هدایت انرژی خود به سمت استقرار خود در خاک و ایجاد یک سیستم ریشه قوی متمرکز است.

• نحوه هرس در اوایل فصل

قبل از کاشت نشاء گوجه فرنگی، برگ‌های پایینی را قبل از اولین شاخه اصلی جدا کنید. این کار به این دلیل انجام می شود که بتوانید گیاه را در عمق خاک دفن کنید.

واقعیت جالب: تمام ریشه‌هایی مویی کوچکی که روی ساقه گیاه گوجه فرنگی خود می‌بینید؟ همه آنها پتانسیل تبدیل شدن به ریشه را دارند، بنابراین دفن آنها در عمق خاک، میزان ریشه هایی را که می‌توانند ایجاد کنند افزایش می‌دهد!

گل‌های موجود را حذف کنید (این کار را می‌توان قبل یا بعد از انتقال انجام داد).

اگرچه ممکن است حذف گل‌های گوجه‌فرنگی عمل خوبی  به نظر برسد، امادر هفته اول یا بیشتر پس از نشاکاری گل‌ها را حذف کنید، تا گوجه‌فرنگی‌ها قبل از اینکه تولید گل و میوه کنند، روی رشد شاخ و برگ و ریشه تمرکز کنند.

• هرس در اواسط فصل گیاهان گوجه فرنگی

وقتی گوجه‌فرنگی‌ها از مراحل رشد اولیه خود خارج شده‌اند، احتمالاً شروع به میوه‌دهی کرده و ارتفاع قابل توجهی پیدا می‌کنند.

هرس در اواسط فصل در مورد نگهداری و مراقبت گیاهان از بیماری‌ها یا آفاتی است که می‌توانند سلامت گیاهان را به خطر بیندازند.

مراحل اولیه هرس گوجه فرنگی در وسط فصل به شرح زیر است:

• هنگامی که اولین خوشه میوه را مشاهده کردید، هر برگ و شاخه جانبی را که در زیر آن نقطه به ساقه چسبیده است، هرس کنید. هدف این است که مواد مغذی به سمت ساقه اصلی و میوه حرکت کنند و به سمت رشد کمتر و بی‌حاصل هدایت نشوند.

در نهایت، این برگ‌ها به طور طبیعی شروع به زرد شدن می‌کنند و در مناطق گرمتر می توان آنها را روی گیاه گذاشت تا زرد شوند تا سایه خنکی بر روی زمین باشند.

• به حذف شاخه‌های جانبی ادامه دهید! این جزء اصلی هرس گوجه فرنگی در اواسط فصل است، زیرا شاخه‌های جانبی به طور شگفت انگیزی ظاهر می‌شوند.

در مناطق سردتر و شمالی‌تر، تقریباً تمام شاخه‌های جانبی را که با رشد گیاه گوجه‌فرنگی ظاهر می‌شوند را باید حذف کرد. می‌توانید هر بار 1 یا 2 شاخه جانبی را نگه دارید تا رشد کنند و بقیه را زمانی که هنوز کوچک هستند قطع کنید.

برای مناطق گرمتر و جنوبی، رشد شاخه‌های جانبی همچنان باید مدیریت شوند، اما می‌توان از تکنیکی به نام ‘هرس میسوری’ استفاده کنید، که فقط نوک شاخه جانبی در حال رشد حذف می‌شود و یک دو برگ باقی می‌ماند تا رشد کنند.

• در حالی که شاخه‌های جانبی گوجه فرنگی را هرس می‌کنید، علائمی از برگ‌ها یا میوه‌های بیمار را بررسی کنید. سطح زیرین برگ ها را از نظر تخم حشرات بررسی کنید و هر گونه برگ‌هایی را که دارای لکه‌های قهوه‌ای تیره یا زرد هستند را هرس کنید و یا بسوزانید یا دور بیندازید.

 خوشه‌های میوه که در پایین‌ گیاه می‌رسند، در صورتی که خطر سوختگی خورشید برای میوه خیلی زیاد نباشد، می‌توانید برخی از شاخ و برگ‌ها را حذف کنید.

این مراحل را در هرس پایان فصل رعایت کنید:

با استفاده از قیچی هرس تیز، نوک رشد گیاهان را در فرآیندی به نام «سرشاخه‌زنی» حذف کنید. ممکن است چندین نقطه برای رشد وجود داشته باشد، بنابراین مطمئن شوید که همه آنها را در چند اینچ از بالا حذف کنید.

برای هر دو گونه، به ویژه گیاهان رشد محدود، می‌توانید مقداری از شاخ و برگ‌های ضخیم را جدا کنید تا میوه‌های خود را در معرض نور خورشید و گرمای بیشتری قرار دهید، به خصوص برای میوه‌هایی که در نزدیکی ساقه قرار دارند.

می‌توانید همه شاخ و برگ‌ها را از حذف کنید تا زمانی که گیاهان شما اساساً فقط دارای ساقه‌های پر از خوشه‌های بزرگ گوجه فرنگی باشند.

اگر در این مرحله میوه‌ای آلوده می‌بینید، آن را حذف تا در حین رسیدن بقیه گوجه‌فرنگی‌ها، از انتشار بیشتر آلودگی جلوگیری کنید.

این امر به ویژه در مورد گوجه‌فرنگی‌هایی که علائم آنتراکنوز را نشان می‌دهند، صادق است، بخصوص زمانی که بارندگی رخ می‌دهد و هیچ مانع شاخ و برگی بین خوشه‌های گوجه‌فرنگی وجود ندارد، و به راحتی به سایر میوه‌ها سرایت می‌کند.